Spis treści
Tablice maturalne, których pełna nazwa brzmi Wybrane wzory i stałe fizykochemiczne na egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki, to oficjalna broszura, którą dostarcza Centralna Komisja Egzaminacyjna (CKE) dla uczniów przystępujących do egzaminu maturalnego z chemii.
Ty również dostaniesz taki egzemplarz podczas swojego egzaminu. Pamiętaj, że zawsze możesz znacznie wcześniej zacząć wykorzystywać tablice, czy też inaczej zwane: karty maturalne – chemia podczas samej nauki do matury również będzie z nimi łatwiejsza.
Dokument zawierający karty chemiczne jest dostępny na oficjalnej stronie CKE (cke.gov.pl) w formie online oraz w wersji pliku PDF do ściągnięcia.
Pamiętaj, aby pobierać dokument wyłącznie z tej strony, gdyż tylko wtedy masz gwarancję, że jest to najbardziej aktualna wersja pliku.
Tablice maturalne zmieniały się na przestrzeni lat, razem ze zmianami w podstawie programowej oraz wymaganiach egzaminacyjnych. Istotne jest, aby wybrać te tablice chemiczne, które obowiązują w formule Twojego egzaminu:
W dalszym kroku wejdź w sekcję „Informatory”:
A wśród dość bogatej listy dokumentów znajdź przedmiot, który nas interesuje, czyli chemię, oraz link do tablic: 
Z tablic maturalnych, które są zbiorem kluczowych informacji, możesz korzystać w trakcie egzaminu, co pozwoli Ci skupić się na analizie i rozwiązywaniu problemów, zamiast zapamiętywać liczne wartości, stałe i wzory maturalne – chemia w dużej mierze na nich bazuje. Są również zadania, których po prostu nie rozwiążesz bez tablic, bo zawierają dane, których nikt się na pamięć nie uczy, np. stałe dysocjacji itp.
Tablice maturalne zawierają:
a) wzory strukturalne wybranych hydroksykwasów:
Zastosowanie:
Ta tabelka może pomóc, jeśli zapomnisz wzoru hydroksykwasu albo potrzebujesz sobie przypomnieć, jakie grupy funkcyjne w takim kwasie występują i gdzie są zlokalizowane w cząsteczce.
Przykładem zadania, podczas rozwiązywania którego możesz potrzebować tych informacji, jest zadanie numer 14 w arkuszu egzaminacyjnym z maja 2014 r., które w naszej bazie zadań nosi numer 2298.
b) wzory strukturalne wraz z kodem oraz wartościami stałej izoelektrycznej (pI) wybranych aminokwasów białkowych:
Zastosowanie:
Ta tabelka może pomóc, jeśli potrzebujesz użyć wzoru aminokwasu białkowego, musisz sobie przypomnieć, jakie grupy funkcyjne czy atomy w tym związku występują i gdzie są zlokalizowane w cząsteczce.
Dodatkowo masz podane wartości punktu izoelektrycznego oraz trzyliterowy kod pomocny przy interpretacji kolejności aminokwasów w strukturze białka.
Przykładem zadania, w którym możesz potrzebować tych informacji, jest zadanie o numerze 31 z arkusza egzaminacyjnego z maja 2022 r., które w naszej bazie zadań otrzymało numer 3170.
c) opis wpływu podstawnika w pierścieniu aromatycznym na pozycję kolejnego podstawnika:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże Ci, gdy okaże się, że musisz ustalić pozycję w pierścieniu aromatycznym, do której zostanie podstawiony nowy podstawnik w reakcji chemicznej.
Dodatkowo może to być bardzo przydatne podczas ustalania nazwy danego związku chemicznego.
Przykładem zadania, w którym wykorzystasz te informacje, może być zadanie numer 28 w arkuszu z maja 2018 r., które w naszej bazie zadań ma numer 2853.
d) wartości stałych dysocjacji dla grup funkcyjnych aminokwasów:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże Ci w zadaniach dotyczących właściwości kwasowo-zasadowych aminokwasów, porównywania mocy związku, obliczania pH roztworu itp.
Przykładem zadania, w którym wykorzystuje się dane zawarte w tej tabeli, może być zadanie numer 27 z arkusza egzaminacyjnego z maja 2020 r., numer 2160 w naszej bazie.
e) wartości stałych dysocjacji niektórych kwasów i zasad wraz ze wzorami i nazwami tychże:
Zastosowanie:
Ta tabelka, którą zawierają karty chemiczne, przyda się w zadaniach dotyczących właściwości kwasowo-zasadowych, dysocjacji kwasów, porównywania mocy kwasów, obliczania pH roztworu itp.
Dodatkowo jest to spora pomoc, gdy zapomnisz wzoru sumarycznego lub nazwy danego kwasu.
Przykład zadania, w którym wykorzystasz te dane, to numer 19 z arkusza egzaminacyjnego z czerwca 2017 r., które w naszej bazie zadań nosi numer 2285.
f) wartości średnich długości wiązań w cząsteczkach:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże Ci przy analizie struktury cząsteczek, wyjaśnieniu, dlaczego i które wiązania są silniejsze, analizie właściwości fizykochemicznych substancji i ich reaktywności itp.
Przykładem zadania, w którym możesz wykorzystać tego typu informacje, jest zadanie numer 5 z arkusza egzaminacyjnego z maja 2020 r., które w naszej bazie zadań ma numer 2359.
g) wartości iloczynu rozpuszczalności wybranych substancji:
Zastosowanie:
Ta tabelka wspomoże Cię przy porównaniu rozpuszczalności substancji, obliczaniu zadań związanych z rozpuszczaniem substancji w wodzie, wpływem jonów wspólnych na rozpuszczalność itp.
Przykładem zadania, podczas rozwiązywania którego możesz wykorzystać tego typu informacje, jest zadanie numer 16 z arkusza egzaminacyjnego z czerwca 2019 r., które w naszej bazie zadań otrzymało numer 2201.
h) tabelę wartości logarytmów dziesiętnych:
Zastosowanie:
Ta tabelka będzie pomocna przy obliczaniu zadań, w których występują logarytmy dziesiętne, takich jak: skala pH, stała równowagi chemicznej Ka itp.
Przykładem zadania, w którym wykorzystasz te informacje, może być zadanie numer 9 z arkusza egzaminacyjnego z czerwca 2019 r., które w naszej bazie zadań ma numer 2194.
Tutaj mała uwaga: na egzaminie maturalnym w formule 2023 możesz już używać kalkulatora naukowego, który ma wbudowane działania na logarytmach (i raczej z tej tablicy korzystać nie będziesz). A jeśli chcesz poćwiczyć obliczanie logarytmów na kalkulatorze, to sprawdź nasz inny wpis pod tytułem Logarytmy i notacja wykładnicza, czyli matematyka i kalkulator w służbie chemii.
i) wybrane wskaźniki kwasowo-zasadowe z przedstawioną barwą zależnie od pH roztworu:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże Ci w zadaniach związanych z ustalaniem pH roztworu, miareczkowaniem kwasowo-zasadowym, analizą buforów kwasowo-zasadowych, rodzajem wskaźnika, jaki musi zostać zastosowany itp.
Przykładem zadania, w trakcie rozwiązywania którego możesz wykorzystać tego typu informacje, będzie zadanie numer 12 z arkusza egzaminacyjnego z czerwca 2019 r., które w naszej bazie zadań ma numer 2327.
j) równania wybranych reakcji wraz z ich potencjałem standardowym redukcji:
Zastosowanie:
Ta tabelka będzie wsparciem w zadaniach związanych z ogniwami chemicznymi, obliczaniem siły elektromotorycznej, ustaleniem, na którym półogniwie zachodzi utlenianie, a na którym redukcja, przewidywaniem kierunku reakcji redoks itp.
Przykładem zadania, w którym przydadzą się te informacje, może być zadanie numer 19 z arkusza egzaminacyjnego z grudnia 2022 r., które w naszej bazie zadań ma numer 3212.
k) tablice rozpuszczalności soli i wodorotlenków:
Zastosowanie:
Ta tabelka okaże się pomocna w zadaniach związanych z rozpuszczalnością substancji, przewidywaniem produktów reakcji i obserwacji doświadczeń chemicznych, w równaniach dysocjacji itp. Znajdziesz tutaj również podpowiedź, jeśli chodzi o ładunki jonów czy wartościowości pierwiastków.
Przykładem zadania, podczas rozwiązywania którego te informacje okażą się przydatne, może być zadanie numer 13 z matury z czerwca 2018 r., które w naszej bazie zadań ma numer 2341.
l) układ okresowy pierwiastków zawierający symbol, nazwę, masę atomową, liczbę atomową i elektroujemność:
Zastosowanie:
Układ okresowy – maturalny pomocnik zawarty w tablicach – dostarcza podstawowych informacji niezbędnych przy wykonywaniu wielu poleceń. Informacje z niego pozyskane można wykorzystać niemal w każdym zadaniu! Stąd jeśli dotychczas nurtowało Cię pytanie, czy na maturze z chemii można mieć układ okresowy – CKE uwzględniło go jako integralną część pliku, jakim są karty maturalne – chemia. Wykorzystaj tę możliwość!
Zaczynając od zadań wymagających rozpisania konfiguracji elektronowej atomu, przez przewidywania typu wiązania chemicznego w cząsteczce (a, co za tym idzie, właściwości fizycznych i chemicznych), na stechiometrii reakcji kończąc.
Znajdziesz tu również stany skupienia pierwiastków oraz informacje o tym, jakiego są typu. No i zawsze też możesz przypomnieć sobie symbol pierwiastka. 😉
Dokument dostępny podczas egzaminu maturalnego zawiera również dane, które umożliwią Ci rozwiązywanie zadań i ćwiczenie się w zagadnieniach spoza obecnie obowiązującej w szkołach podstawy programowej dla formuły matury 2023 (wcześniej się w niej zawierały):
m) wartości standardowej molowej entalpii tworzenia wybranych związków nieorganicznych:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże w zadaniach związanych z obliczaniem entalpii reakcji, wykorzystaniem prawa Hessa itp.
Przykładem zadania, w którym możesz wykorzystać tego typu informacje, jest zadanie numer 7 z arkusza egzaminacyjnego z maja 2012 r., które w naszej bazie zadań nosi numer 2895.
n) wartości standardowej molowej entalpii spalania wybranych związków organicznych:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże w zadaniach związanych z obliczaniem entalpii reakcji w chemii organicznej, wykorzystaniem prawem Hessa itp.
Przykładem zadania, w którym ją wykorzystasz, może być zadanie numer 17 z arkusza egzaminacyjnego z maja 2019 r., które w naszej bazie zadań nosi numer 2138.
Istnieje szansa, że treści spoza podstawy programowej przydadzą Ci się na egzaminie z przedmiotu chemia – karty maturalne zawierają także takie dane i wartości. Na maturze mogą pojawić się pytania związane z różnymi zagadnieniami, które formalnie się w wymaganiach nie znajdują, ale są w zadaniu opatrzone odpowiednim wstępem zawierającym niezbędne informacje. Pamiętaj, że chemia jest dziedziną bardzo szeroką, a im lepiej się w niej orientujesz, tym większa szansa na sukces.
- Źródło informacji – tablice zawierają esencjonalne informacje, które będą Ci potrzebne podczas rozwiązywania zadań.
- Oszczędność czasu – wszystkie niezbędne informacje masz zebrane w jednym miejscu i nie musisz ich szukać w różnych źródłach czy przeliczać danych.
- Zminimalizowanie błędu – wykorzystanie danych z tablic zapewni Ci zastosowanie tych samych wartości, jednostek i zaokrągleń, a dzięki temu uzyskanie takich samych wyników jak w kluczach odpowiedzi.
- Uzupełnienie wiedzy – nawet jeśli zapomnisz pewnych informacji, to maturalne karty wzorów – chemia sporo ich przecież zawiera – mogą Cię uratować.
- Znajomość zawartości – wcześniejsze zapoznanie się z tablicami maturalnymi pomoże Ci zrozumieć, jakie informacje są dostępne i gdzie je znaleźć, co pozwoli na zaoszczędzenie czasu na szukanie ich. Unikniesz także dzięki temu niepotrzebnego stresu podczas egzaminu.
- Przyzwyczajenie – korzystanie z tablic podczas nauki i rozwiązywania zadań przed egzaminem przyzwyczai Cię do używania tego narzędzia, dzięki czemu będziesz efektywniej z niego korzystać podczas egzaminu.
- Znaj zawartość – przed egzaminem upewnij się, że znasz zawartość tablic. Wiedza o tym, co się w nich znajduje i gdzie, pozwoli Ci szybko odnaleźć potrzebne informacje.
- Ćwicz – ćwicz rozwiązywanie zadań, korzystając z tablic. Im częściej będziesz z nich korzystać, tym łatwiej będzie Ci się po nich poruszać w dniu egzaminu.
- Nie polegaj wyłącznie na tablicach – choć są przydatnym narzędziem, nie zastąpią one Twojej wiedzy i umiejętności. Tablice to tylko narzędzie uzupełniające.
- Uważnie czytaj zadania – czasami zadanie podaje Ci wszystkie potrzebne informacje, a korzystanie z tablic jest niepotrzebne czy wręcz niewskazane (np. reakcja zachodzi w innych warunkach temperatury). Zawsze uważnie przeczytaj treść zadania.
- Znaj znaki i symbole – upewnij się, że rozumiesz wszystkie symbole i znaki używane w tablicach oraz że wiesz, dla jakich warunków środowiskowych te dane zostały zebrane.
- Organizuj swój czas – zastanów się, kiedy warto zajrzeć do tablic. Czy na pewno potrzebujesz tej informacji, czy jest ona kluczowa do rozwiązania zadania? A może warto już na samym początku egzaminu przejrzeć tablice maturalne – chemia to w końcu obszerny przedmiot, wymagający precyzyjnych danych – przypomnisz sobie, jakie informacje możesz tam znaleźć.
- Nie panikuj – jeśli nie możesz odnaleźć informacji, głęboko oddychaj i spróbuj ponownie. Panika tylko Cię spowolni i zaburzy koncentrację.
- Uważaj na jednostki – zawsze sprawdzaj jednostki podane w tablicach i upewnij się, że zgadzają się z jednostkami w zadaniu.
Podsumowując, samo podejście do egzaminu maturalnego jest stresujące, zwłaszcza w przypadku przedmiotów wymagających dokładnych danych i precyzji, takich jak chemia – tablice maturalne, czy inaczej karty maturalne, są niezwykle pomocne zarówno w trakcie samego egzaminu, jak i podczas przygotowań do niego.
Ćwicz, korzystaj, ale pamiętaj, że tablice maturalne to tylko narzędzie, które ma Ci pomóc. Nie zastąpi Twojej wiedzy i umiejętności. Powodzenia!
A jeśli chcesz wiedzieć, co jeszcze możesz mieć na maturze z chemii, zachęcam Cię do zapoznania się z naszym kompleksowym wpisem na ten temat – Co można mieć na maturze z chemii? Praktyczny niezbędnik.
