Czym są tablice maturalne?
Tablice maturalne, których pełna nazwa brzmi “Wybrane wzory i stałe fizykochemiczne na egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki” to oficjalna broszura, którą dostarcza Centralna Komisja Egzaminacyjna (CKE) dla uczniów przystępujących do egzaminu maturalnego z chemii.
Ty również dostaniesz taki egzemplarz podczas swojego egzaminu, ale pamiętaj, że zawsze możesz dużo wcześniej zacząć z nich korzystać!
Dokument jest dostępny na oficjalnej stronie CKE: cke.gov.pl w formie dokumentu online, oraz w wersji pliku .pdf do ściągnięcia.
Pamiętaj, żeby pobierać dokument wyłącznie z tej strony, gdyż tylko wtedy masz gwarancję, że jest to najbardziej aktualna wersja pliku.
Tablice maturalne zmieniały się na przestrzeni lat, razem ze zmianami w Podstawie Programowej oraz wymaganiami egzaminacyjnymi. Istotne jest, aby wybrać tę tablicę, która obowiązuje w Formule Twojego egzaminu:
W dalszym kroku, wejdź w sekcję Informatorów:
A wśród dość bogatej listy dokumentów, znajdź przedmiot który nas interesuje, czyli chemię, oraz link do tablic:
Tak wygląda okładka tablic maturalnych do egzaminu maturalnego, z chemii w Formule 2023:
Z tablic maturalnych, które są zbiorem kluczowych informacji, możesz korzystać w trakcie egzaminu, co pozwoli Tobie na skupienie się na analizie i rozwiązywaniu problemów, zamiast na zapamiętywaniu licznych wzorów, wartości i stałych. Są również zadania, których po prostu nie rozwiążesz bez tablic, bo zawierają dane, których nikt się nie uczy na pamięć np. stałe dysocjacji itp.
Co zawierają tablice maturalne?
Tablice maturalne zawierają:
a) wzory strukturalne wybranych hydroksykwasów:
Zastosowanie:
Ta tabelka może Tobie pomóc, jeśli zapomnisz wzoru hydroksykwasu, albo potrzebujesz sobie przypomnieć jakie grupy funkcyjne w takim kwasie występują i gdzie są zlokalizowane w cząsteczce itp.
Przykładem zadania, gdzie możesz potrzebować te informacje może być zadanie numer 14 z arkusza egzaminacyjnego “Matura Maj 2014”, które w naszej bazie zadań ma numer 2298.
b) wzory strukturalne, wraz z kodem oraz wartościami stałem izoelektrycznej (pI) wybranych aminokwasów białkowych:
Zastosowanie:
Ta tabelka może Tobie pomóc, jeśli potrzebujesz użyć wzoru aminokwasu białkowego, musisz sobie przypomnieć jakie grupy funkcyjne czy atomy w tym związku występują i gdzie są zlokalizowane w cząsteczce.
Dodatkowo masz podane wartości punktu izoelektrycznego, oraz trzyliterowy kod, pomocny przy interpretacji kolejności aminokwasów w strukturze białka.
Przykładem zadania, gdzie możesz potrzebować te informacje może być zadanie numer 38 z arkusza egzaminacyjnego “Matura Maj 2014”, które w naszej bazie zadań ma numer 2378.
c) opis wpływu podstawnika w pierścieniu aromatycznym, na pozycję kolejnego podstawnika:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże Tobie, gdy musisz ustalić pozycję w pierścieniu aromatycznym, do której zostanie podstawiony nowy podstawnik w reakcji chemicznej.
Dodatkowo może to być bardzo przydatne podczas ustalanie nazwy danego związku chemicznego.
Przykładem zadania, gdzie możesz potrzebować te informacje może być zadanie numer 28 z arkusza egzaminacyjnego “Matura Maj 2018”, które w naszej bazie zadań ma numer 2853.
d) wartości stałych dysocjacji dla grup funkcyjnych aminokwasów:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże Tobie, w zadaniach dotyczących właściwości kwasowo-zasadowych aminokwasów, porównywaniu mocy związku, obliczaniu pH roztworu itp.
Przykładem zadania, gdzie możesz potrzebować te informacje może być zadanie numer 43 z arkusza egzaminacyjnego “Matura Maj 2015”, które w naszej bazie zadań ma numer 2513.
e) wartości stałych dysocjacji niektórych kwasów i zasad, wraz z wzorem i nazwą tychże:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże Tobie, w zadaniach dotyczących właściwości kwasowo-zasadowych, dysocjacji kwasów, porównywaniu mocy kwasów, obliczaniu pH roztworu itp.
Dodatkowo jest to spora pomoc, gdy zapomnisz wzoru sumarycznego, lub nazwy danego kwasu.
Przykładem zadania, gdzie możesz potrzebować te informacje może być zadanie numer 19 z arkusza egzaminacyjnego “Matura Czerwiec 2017”, które w naszej bazie zadań ma numer 2285.
f) wartości średnich długości wiązań w cząsteczkach:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże Tobie przy analizie struktury cząsteczek, wyjaśnieniu dlaczego które wiązania są silniejsze, analizie właściwości fizykochemicznych substancji i ich reaktywności itp.
Przykładem zadania, gdzie możesz wykorzystać tego typu informacje może być zadanie numer 5 z arkusza egzaminacyjnego “Matura Maj 2020”, które w naszej bazie zadań ma numer 2359.
g) wartości iloczynu rozpuszczalności wybranych substancji:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże Tobie przy porównaniu rozpuszczalności substancji, obliczaniu zadań związanych z rozpuszczaniem substancji w wodzie, wpływu jonów wspólnych na rozpuszczalność itp.
Przykładem zadania, gdzie możesz wykorzystać tego typu informacje może być zadanie numer 16 z arkusza egzaminacyjnego “Matura Czerwiec 2019”, które w naszej bazie zadań ma numer 2201.
h) tabelę wartości logarytmów dziesiętnych:
Zastosowanie
Ta tabelka pomoże Tobie przy obliczaniu zadań, w których występują logarytmy dziesiętne, takich jak skala pH, stała równowagi chemicznej Ka itp.
Przykładem zadania, gdzie możesz potrzebować te informacje może być zadanie numer 9 z arkusza egzaminacyjnego “Matura Czerwiec 2019”, które w naszej bazie zadań ma numer 2194.
Tutaj mała uwaga – na egzaminie maturalnym w Formule 2023 możesz już używać kalkulatora naukowego, który ma wbudowane działania na logarytmach i raczej z tej tablicy korzystać nie będziesz.
i) wybrane wskaźniki kwasowo-zasadowe, z przedstawioną barwą zależnie od pH roztworu:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże Tobie w zadaniach związanych z ustalaniem pH roztworu, miareczkowaniem kwasowo-zasadowym, analizie buforów kwasowo-zasadowych, rodzajem wskaźnika jaki musi zostać zastosowany itp.
Przykładem zadania, gdzie możesz wykorzystać tego typu informacje może być zadanie numer 12 z arkusza egzaminacyjnego “Matura Czerwiec 2019”, które w naszej bazie zadań ma numer 2327.
j) równania wybranych reakcji wraz z ich potencjałem standardowym redukcji:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże Tobie w zadaniach związanych z ogniwami chemicznymi, obliczaniem siły elektromotorycznej, ustaleniu na którym półogniwie zachodzi utlenianie, a na którym redukcja, przewidywaniu kierunku reakcji redoks itp.
Przykładem zadania, gdzie możesz potrzebować te informacje może być zadanie numer 19 z arkusza egzaminacyjnego “Matura Grudzień 2022”, które w naszej bazie zadań ma numer 3212.
k) wartości standardowej molowej entalpii tworzenia wybranych związków nieorganicznych:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże Tobie w zadaniach związanych obliczaniem entalpi reakcji, wykorzystaniem prawem Hessa itp.
Przykładem zadania, gdzie możesz wykorzystać tego typu informacje może być zadanie numer 7 z arkusza egzaminacyjnego “Matura Maj 2012”, które w naszej bazie zadań ma numer 2895.
l) wartości standardowej molowej entalpii spalania wybranych związków organicznych:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże Tobie w zadaniach związanych obliczaniem entalpi reakcji w chemii organicznej, wykorzystaniem prawem Hessa itp.
Przykładem zadania, gdzie możesz potrzebować te informacje może być zadanie numer 17 z arkusza egzaminacyjnego “Matura Maj 2019”, które w naszej bazie zadań ma numer 2138.
m) tablice rozpuszczalności soli i wodorotlenków:
Zastosowanie:
Ta tabelka pomoże Tobie w zadaniach związanych z rozpuszczalnością substancji, przewidywaniem produktów reakcji i obserwacji doświadczeń chemicznych, w równaniach dysocjacji czy nawet itp. Znajdziesz tutaj również swoistą podpowiedź jeśli chodzi o ładunki jonów czy wartościowości pierwiastków.
Przykładem zadania, gdzie możesz potrzebować te informacje może być zadanie numer 13 z arkusza egzaminacyjnego “Matura Czerwiec 2018”, które w naszej bazie zadań ma numer 2341.
n) układ okresowy pierwiastków zawierający symbol, nazwę, masę atomową, liczbę atomową i elektroujemność:
Zastosowanie:
Układ okresowy zawiera podstawowe informacje niezbędne w bardzo wielu zadaniach. Informacje z niego pozyskane można wykorzystać niemal w każdym zadaniu!
Zaczynając od zadań wymagających rozpisania konfiguracji elektronowej atomu, przez przewidywania typu wiązania chemicznego w cząsteczce, a co za tym idzie właściwości fizycznych i chemicznych, na stechiometrii reakcji skończywszy.
Znajdziesz tu również stany skupienia pierwiastków, oraz informację jakiego są typu. No i zawsze też możesz przypomnieć sobie symbol pierwiastka 😉
Dlaczego warto korzystać z tablic maturalnych także przed egzaminem?
-
- Źródło informacji – tablice zawierają esencjonalne informacje które będą Tobie potrzebne podczas rozwiązywania zadań.
- Oszczędność czasu – wszystkie niezbędne informacje masz zebrane w jednym miejscu i nie musisz ich szukać w różnych źródłach czy przeliczać dane.
- Zminimalizowanie błędu – wykorzystanie danych z tablic zapewni Tobie zastosowanie tych samych wartości, jednostek i zaokrągleń, a dzięki temu uzyskanie tych samych wyników jak w kluczach odpowiedzi.
- Uzupełnienie wiedzy – nawet jeśli zapomnisz pewnych informacji czy wzorów, tablica maturalna może Cię uratować.
- Znajomość zawartości: Wcześniejsze zapoznanie się z tablicami maturalnymi pomoże Tobie zrozumieć, jakie informacje są dostępne i gdzie je znaleźć, co pozwoli Tobie na zaoszczędzeniu czasu na szukanie ich, a także unikniesz dzięki temu niepotrzebnego stresu podczas egzaminu.
- Przyzwyczajenie: Korzystanie z tablic podczas nauki i rozwiązywania zadań przed egzaminem przyzwyczai Ciebie do korzystania z tego narzędzia, dzięki czemu będziesz efektywniej z niego korzystać podczas egzaminu.
Jak efektywnie korzystać z tablic maturalnych?
-
- Znaj zawartość – przed egzaminem upewnij się, że znasz zawartość tablicy. Wiedza o tym, co się w niej znajduje i gdzie, pozwoli Ci szybko odnaleźć potrzebne informacje.
- Ćwicz – ćwicz rozwiązywanie zadań korzystając z tablicy. Im częściej będziesz z niej korzystać, tym łatwiej będzie Ci się po niej poruszać w dniu egzaminu.
- Nie polegaj wyłącznie na tablicy – choć jest przydatnym narzędziem, nie zastąpi ona Twojej wiedzy i umiejętności. Tablica to tylko narzędzie uzupełniające.
- Uważne czytaj zadania – czasami zadanie podaje Ci wszystkie potrzebne informacje, a korzystanie z tablicy jest niepotrzebne, czy wręcz niewskazane (np. reakcja zachodzi w innych warunkach temperatury). Zawsze uważnie przeczytaj treść zadania.
- Znaj znaki i symbole – upewnij się, że rozumiesz wszystkie symbole i znaki używane w tablicy, oraz że wiesz dla jakich warunków środowiskowych te dane zostały zebrane
Sposoby korzystania z tablic maturalnych w trakcie egzaminu:
-
- Organizuj swój czas – zastanów się, kiedy warto zajrzeć do tablicy. Czy na pewno potrzebujesz tej informacji, czy jest ona kluczowa do rozwiązania zadania? A może warto przejrzeć tablicę już na samym początku egzaminu, aby przypomnieć sobie jakie informacje możesz tam znaleźć.
- Nie panikuj – jeśli nie możesz odnaleźć informacji, głęboko oddychaj i spróbuj ponownie. Panika tylko Ciebie spowolni i zaburzy koncentrację.
- Uważaj na jednostki – zawsze sprawdzaj jednostki podane w tablicy i upewnij się, że zgadzają się z jednostkami w zadaniu
Podsumowując, korzystanie z tablic maturalnych jest niezwykle pomocne podczas egzaminu jak i przed podczas przygotowywania się do niego.
Ćwicz, korzystaj z niej, ale pamiętaj, że tablica maturalna to tylko narzędzie, które ma Ci pomóc, a nie zastąpić Twojej wiedzy i umiejętności. Powodzenia!
