Kiedy warto zacząć uczyć się do matury? Matura z biologii i chemii

Matura – dlaczego jest tak ważna?

Co to jest matura i jaka jest jej w polskim systemie edukacji?

Matura jest to polski egzamin z treści, które stanowią podstawę programową nauczania na poziomie liceum lub technikum, czyli szkoły średniej. Rolę matury można rozpatrywać z dwóch punktów widzenia: indywidualnego i systemowego.

Jednak zanim poznamy różnice pomiędzy tymi dwiema perspektywami, warto zastanowić się nad bardziej prozaicznym znaczeniem matury. Matura to inaczej egzamin dojrzałości. Naturalnie z dojrzałością wiąże się pewien poziom odpowiedzialności. Zatem matura może być postrzegana w pewnym sensie jako etap przejścia. Dziecko, które do tej pory zdobywało wiedzę, zdaje egzamin dojrzałości i w oczach społeczeństwa uznane jest za dorosłą osobę. Ze społecznego punktu widzenia stanowi to formę rytuału.

Teraz pytanie: po co nam takie rytuały? Dlatego że każda granica, jaką wyznaczymy na poziomie społecznym czy kulturowym, to arbitralna decyzja. Aby uczynić te decyzję mniej arbitralną, stosujemy ten sam egzamin dla wszystkich. Dziecko udowadnia sobie, że przeszło przez ten „test”, dzięki czemu może poczuć się dorosłe. Zaś społeczeństwo może być pewne, że od tego moment może traktować daną osobę jak dorosłą.

Dorosłość nie jest powiązana z wiekiem. Gdybyśmy tak na to patrzyli, to musielibyśmy uwzględnić fakt, że pełną dorosłość biologiczno-psychologiczną osiągamy pomiędzy 25. a 28. rokiem życia, gdyż wtedy kończy się w dużym stopniu kształtować nasza tożsamość i osiągamy większą kontrolę nad naszym zachowaniem. Czym więc jest dorosłość ze społecznego punktu widzenia?

W społeczeństwie uznaliśmy, że to właśnie pewien osiągnięty poziom odpowiedzialności.

Dobrze, ale jak ma się odpowiedzialność do nauki w liceum, zdobywania wiedzy i zdania egzaminu dojrzałości?

To jest coś, czego nie rozumie większość osób, gdyż rzadko o tym się mówi. Odpowiedzialność oznacza zdolność do udzielania odpowiedzi, zdolność do reagowania, do samodzielnego działania. Aby móc udzielać samodzielnie odpowiedzi na pytania, reagować adekwatnie na wyzwania, musimy mieć wiedzę, która tłumaczy, jak działa świat. Wiedza zaś złożona jest z pojedynczych informacji i powiązań, jakie je łączą. Celem nauki w szkole jest właśnie nabycie tej wiedzy i powiązanych z nią umiejętności dedukcji.

I tak, we współczesnym świecie, posiadanie odpowiedniego poziomu wiedzy na temat otaczającego nas świata, wiedzy ogólnej, jest kluczowym wyznacznikiem odpowiedzialności i naturalnie – dorosłości. Między innymi dlatego liceum nazywamy przeważnie „ogólnokształcącym”, bo w sposób ogólny przygotowuje nas do dalszego życia.

Ma to sporo sensu, choć wiele osób wątpi w to, czy wszystko, czego uczymy się w szkole średniej, rzeczywiście się przyda w dalszym życiu. I tak, wszystko się może przydać, ale nie przyda się wszystkim, bo każdy wybierze inną ścieżkę życiową. I dlatego każdy maturzysta musi zdać pewne przedmioty obowiązkowe oraz może wybrać pewne przedmioty dodatkowe. To wszystko ma więcej sensu, niż może nam się wydawać. Choć niestety refleksja nad tym aspektem przychodzi często dopiero na studiach lub nawet dopiero w pracy. Między innymi dlatego wiele osób już w dorosłym życiu decyduje się nadrobić zaległości z liceum i wrócić na studia.

Podsumowując – z systemowego punktu widzenia – matura jako egzamin, jako forma rytuału społecznego, ma na celu pomóc społeczeństwu ocenić poziom wiedzy różnych osób, dzięki czemu z większym prawdopodobieństwem osoby o największym poziomie wiedzy będą dalej kształcić się w obszarach, które tej specjalistycznej wiedzy wymagają. Bo też to społeczeństwo ponosi cenę kształcenia… społeczeństwa, czyli nas. Czyli Ciebie.

Z indywidualnego punktu widzenia może nie wydawać się to atrakcyjne czy pożądane. Ale żyjemy w świecie, w którym wszyscy jesteśmy uczestnikami życia społecznego. Zasady, które ten świat kreują, mają na celu balansować naszą indywidualną chęć do realizacji własnego potencjału z tym, na ile społeczeństwo jest w stanie zyskać, poprzez pomaganie nam w realizacji tego potencjału (czyli w naszym rozwoju).

Dlatego matura jako forma sprawdzania wiedzy jest wykorzystywana na poziomie technicznym w procesie rekrutacyjnym na studia. I swoją funkcję spełnia bardzo dobrze. Nie tylko z punktu widzenia technicznego, ale również, gdy ocenimy to poprzez efekty. Dla przykładu: gdy sprawdzimy ile osób, które dostały się na kierunek lekarski, rzeczywiście go ukończyły, to okaże się, że jest to wysoki procent, pomimo poziomu trudności studiów. To najlepszy dowód na to, że matura spełnia swój społeczny i indywidualny cel. Indywidualny cel spełnia dlatego, że jeśli zdasz dobrze maturę i dostaniesz się np. na kierunek lekarski, to jest bardzo duża szansa, że sobie na nim poradzisz. To jest bardzo ważna informacja dla każdej osoby, która planuje włożyć ogrom pracy i czasu w przygotowanie do matury.

No właśnie, a ile tego czasu potrzeba, aby się do matury przygotować? I kiedy zacząć?

Kiedy zacząć naukę do matury?

Planowanie nauki do matury

Gdy zaczynamy myśleć o przygotowaniu do matury, to pierwszą rzeczą, na jakiej powinniśmy się skupić, jest plan nauki. Nie jest to wcale takie łatwe zadanie. Co wynika to z kilku faktów.

Po pierwsze, w większość szkół nikt nie pomaga uczniowi zaplanować nauki do jego całej matury (całej, czyli z wszystkich przedmiotów).

Po drugie, wiele osób nie wie, od czego zacząć, nie wie, jak planować naukę, gdyż nie posiada danych, którymi mogliby się posłużyć, aby swój pierwszy plan nauki stworzyć.

Z tego względu większość osób po prostu zaczyna się uczyć bez dobrego planu i jest to w wielu przypadkach przyczyna ich późniejszych niskich wyników na maturze. Jest to smutne, gdyż wiele osób, które po prostu uczyłoby się z dobrym planem nauki, byłoby w stanie osiągnąć wysokie wyniki na maturze.

Od czego zatem powinniśmy zacząć?  Kiedy warto zacząć się uczyć do matury?

Tworzenie szacunków czasowych nauki do matury

Aby oszacować to, ile czasu potrzebujemy na przygotowanie do matury, powinniśmy postąpić wedle kolejnych kroków.

1 – Musimy określić, z jakich przedmiotów będziemy zdawać maturę (obowiązkowe plus dodatkowe przedmioty).

2 – Następnie musimy określić, ile czasu potrzebujemy na przygotowanie do poszczególnych przedmiotów. Aby to zrobić, musimy przeanalizować punkty 3 i 4.

3 – Aby dobrze zrealizować punkt 2, musimy pomyśleć o dwóch rzeczach. W jaki wynik celujemy z danego przedmiotu oraz jaka jest nasza wiedza z tego przedmiotu na stan dzisiejszy. Wypadkowa tych dwóch aspektów będzie głównym czynnikiem determinującym, ile czasu musimy poświęcić na naukę. Prostym sposobem na ocenę tego, jaka jest nasza wiedza, jest rozwiązanie 1–2 matur i obliczenie wyniku z kluczem CKE. To będzie nasz punkt startowy.

4 – Następnie powinniśmy sprawdzić (jeśli mamy dostęp do takich danych), ile czasu na naukę poświęciły średnio inne osoby w przeszłości. Dla przykładu: dla matury z biologii i chemii średni czas wynosi 200 godzin samodzielnej indywidualnej nauki na przedmiot. Zatem, jeśli uczymy się z obu tych przedmiotów, to możemy się spodziewać około 400 godzin pracy, które powinniśmy wplanować w nasz harmonogram. Przy czym są to obliczenia zakładające, że chcemy osiągnąć wyniki powyżej 75%, czyli takie, jakie są konieczne, by dostać się na kierunek lekarski. Dane te pochodzą z analizy materiału oraz statystyk aktywności na portalu Więcej niż Matura wśród osób, które realizowały z nami kursy Więcej niż Matura i osiągnęły wyniki powyżej 75%. Choć naturalnie były też osoby, które poświęciły 150 godzin i napisały maturę powyżej 90%, jak i osoby, które poświęciły 300 godzin i osiągnęły 50%.

5 – I jest to kolejna rzecz, o jakiej musimy pomyśleć. To ona wpływa na różnice w osiąganych wynikach. Jest nią nasza umiejętność uczenia się, która decyduje o tym, ile z godziny nauki efektów wyciągamy oraz jak długo wiedza zostaje w naszej pamięci. Oba te czynniki również wpływają na to, jak będzie wyglądał nasz plan nauki.

6 – Gdy już mamy te szacunki, to możemy przejść do analizy materiału do nauki. Tutaj moja rada dla wszystkich jest taka, by podzielić cały materiał do nauki na sesje nauki teoretycznej i nauki odtwórkowej. W ramach sesji teoretycznej poznajemy teorię, fakty i powiązania je łączące. A w ramach sesji odtwórkowych ćwiczymy i systematyzujemy wiedzę, poprzez pracę z odtwórkami i zadaniami maturalnymi, w toku których warto również konsultować się z nauczycielami czy korepetytorami.

Teraz przedstawię metodę planowania nauki, a po tym przedstawię Ci propozycje planu nauki na przykładzie biologii oraz biologii i chemii w połączeniu.

Metoda UNIPLAN

Zakłada ona, że każdy plan działań powinien być oceniony pod kątem czterech aspektów – zakresu pracy, jakości pracy, zasobów, jakie posiadamy, oraz terminu realizacji. W przypadku egzaminu maturalnego sytuacja wygląda następująco:

Zakres pracy – to wymagania egzaminacyjne opisane w podstawie programowej. Im pełniejszy zakres pracy zrealizujesz, tym większa szansa na wysoki wynik.

Jakość pracy – to Twój docelowy wynik, jaki chcesz osiągnąć. Im większa jakość Twojej nauki, tym szansa na wysoki wynik jest większa.

Zasoby, jakie posiadasz – to czas, jaki możesz wygospodarować na naukę, Twoje tempo nauki, materiały edukacyjne i umiejętność uczenia się. Zatem im lepsze materiały do nauki masz, im lepiej się umiesz uczyć i im więcej czasu masz, tym większa szansa na wyższy wynik.

Termin – to naturalnie dzień, w którym odbędzie się egzamin maturalny.

Dlaczego ta metoda, pomimo swej prostoty, jest bardzo dobrym punktem startu nauki?

Dlatego że pozwoli Ci zdiagnozować, w jakim aspekcie nie czujesz się pewnie, gdzie znajduje się Twój największy problem, oraz pozwoli Ci to stworzyć lepszy plan nauki. Na przykład jeśli nie umiesz się uczyć efektywnie, to warto zasięgnąć pomocy kogoś, kto Ci w tym pomoże. Jeśli uczysz się wolno, ale dobrze, to możesz uczyć się samodzielnie, ale musisz zacząć odpowiednio wcześnie. Jeśli celujesz w wyniki 90%, to Twoja nauka musi być efektywna, bo czasu nie jest tak dużo i lepiej nie tracić żadnej godziny na nieefektywnej nauce.

Oczywiście może okazać się trudne, aby samodzielnie to wszystko oszacować. Dlatego podzielę się z kilkoma radami oraz danymi, które zebrałem z platformy e-learningowej, na której prowadzę z zespołem przygotowanie do matury.

Z zespołem nauczycieli i egzaminatorami, z którym na co dzień współpracuję, policzyliśmy, ile czasu zajmie uczniom przeczytanie materiałów teoretycznych oraz rozwiązanie około 500 zadań maturalnych. Z naszych obliczeń, wyniknęło, że jest to mniej więcej 200 godzin. To założenie potwierdziliśmy przy okazji prowadzenia kursów na platformie e-learningowej. Uczniowie, którzy zrealizowali 100% założeń kursu, spędzali na kursie od 170 do nawet ponad 300 godzin. Jak widzisz, jest tutaj duży rozrzut. Dlaczego?

Każdy z nas ma indywidualne tempo nauki, wiedzę i umiejętność uczenia się. Stąd naturalnie ten czas będzie się różnił pomiędzy ludźmi. To ważne, gdyż nawet jak opracujesz już swój plan nauki, to złotą zasadą monitorowania tempa nauki będzie ocena postępów po każdych 10% realizacji tego planu. Czyli po pierwszych 20 godzinach musisz sprawdzić, jaki % planu masz zrealizowany – i jeśli nie będzie to 10%, trzeba nastawić się na to, że zajmie Ci on więcej lub mniej czasu niż 200 godzin będące naszym punktem odniesienia. To bardzo ważne dla sukcesu nauki do matury, aby regularnie oceniać postępy swojej nauki – czyli tempo realizacji planu i osiągane efekty, które sprawdzamy poprzez rozwiązywanie zadań maturalnych i weryfikowanie swoich odpowiedzi.

Dodatkowo ten czas może ulec wydłużeniu, gdyż być może będziesz planować rozwiązanie większej ilości zadań maturalnych niż 500. Np. chcesz rozwiązać ich 1000, czyli o 500 więcej niż założyliśmy. Wówczas policz średnio 6 minut na zadanie. To także jest dana, która pochodzi z uśrednienia czasu rozwiązywania ponad 70 tysięcy rozwiązanych zadań na naszej platformie maturalnej. To pozwoli Ci lepiej oszacować, ile czasu na naukę potrzebujesz.

No dobrze, mamy zatem pierwsze ważne dane. Na całościowe przygotowanie potrzebujesz około 200 godzin i dalej średnio 6 minut na każde dodatkowe zadanie, które będziesz rozwiązywać. Co dalej?

Gdy mamy te dane, to musisz zastanowić się, ile masz czasu do matury, jak często możesz się uczyć i ile czasu możesz poświęcić na naukę. Myślę, że tutaj najlepiej będzie, jak pokażę Ci to na przykładzie jednej z moich uczennic:

Majka ma 9 miesięcy do matury, a jest już połowa lipca. Maturę zdaje w przyszłym roku w maju. Majka może się uczyć 2 razy w tygodniu po 3 godziny, zatem w ciągu jednego miesiąca może poświęcić 24 godziny na ten cel. Czyli ucząc się w tym tempie, będzie potrzebować 8,3 miesiąca, aby zrealizować założenia pełnego planu nauki. Innymi słowy: zdąży. Przy czym lepiej byłoby, aby Majka poświęcała 3 razy w tygodniu po 3 godziny na naukę, gdyż to pozwoli jej zrealizować plan w 5,5 miesiąca, a następnie wykorzystać kolejne 3 miesiące na dodatkową pracę z zadaniami maturalnymi, dodatkowe powtórki i systematyzację wiedzy. Tak bym jej zalecił, choć oczywiście pierwotny plan jest również dobry.

W ten sposób musisz zastanowić się nad tym, ile Ci czasu zajmie nauka, ile czasu masz – i to sobie policzyć. Pamiętaj, po rozpoczęciu nauki co 20 godzin oceń jej tempo i zaadaptuj swój plan pod to tempo.

Kolejna ważna kwestia dotyczy tego, jak ten czas wykorzystać. I tutaj chciałbym zaproponować Ci kolejną złotą zasadę: zasadę dzielenia sesji nauki na teoretyczne i odtwórkowe. Gdy planujesz naukę, to podziel całą swoją naukę na poznawanie teorii, faktów, procesów dotyczących wiedzy biologicznej, a następnie na drugą część, jaką jest praca z zadaniami maturalnymi i odtwórkami wiedzy, czyli np. praca z fiszkami.

To jest bardzo ważne, jeśli chcesz prowadzić efektywną naukę, której celem jest trwała retencja wiedzy, czyli możliwość jej odtworzenia nawet po wielu miesiącach. Brak realizacji tego aspektu jest w mojej ocenie jedną z głównych przyczyn problemów z brakiem pojawiania się efektów nauki, pomimo poświęcania na naukę bardzo dużej ilości godzin.

Zauważ, że planowanie nauki do matury robi się skomplikowane, gdy musimy uwzględnić więcej przedmiotów. Jeśli uwzględnimy w planie naukę do matury z chemii, to musimy dodać kolejne 200 godzin (tutaj również te dane potwierdziły nasze narzędzia analityczne), zatem w przypadku Majki, aby przygotować się na spokojnie do matury z biologii i chemii, musi ona uczyć się 4 razy w tygodniu, po 3 godziny dziennie, przez 8,5 miesiąca

Tutaj może się pojawić pierwsza czerwona flaga, która skutkuje niezrealizowaniem pełnego zakresu materiału do matury, czyli niezrealizowaniem planu nauki – ta czerwona flaga to zbyt późny start nauki.

Jeśli zaczynamy w lipcu, to możemy uczyć się spokojnie i regularnie. Jeśli startujemy we wrześniu, to nadal można uczyć się regularnie, ale będzie to intensywna nauka, bo już nie 4 razy w tygodniu, tylko np. 5 razy w tygodniu. Opóźnianie startu o każdy kolejny miesiąc powoduje, że będziemy mieć coraz mniej czasu na odpoczynek i naukę do innych przedmiotów, co może skutkować niezrealizowaniem naszych planów maturalnych.

Przykładowe plany nauki do matury z biologii i chemii

Kolejny element planowania nauki to oczywiście odpowiedź na pytanie: czego i w jakiej kolejności się uczyć? Jako że na co dzień zajmuje się pomaganiem w nauce biologii i chemii, to tymi przykładami się posłużę.

Jednak zamiast się rozpisywać na kilka stron, pozwól, że dam Ci dwa linki, do PDFów, w których znajdziesz gotowe przykładowe plany nauki, które stworzyliśmy wraz z zespołem dla naszych maturzystów.

Pierwszy zestaw plików to gotowe podziały zagadnień na sesje nauki teoretycznej i odtwórkowej wraz z szacunkiem czasowym nauki.

⇒ Program nauczania kursu z Biologii Więcej niż Matura
⇒ Program nauczania kursu z Chemii Więcej niż Matura

Drugi zestaw plików to tabelki, z których możesz zaczerpnąć priorytety nauki zagadnień, jeśli nie masz czasu, aby zrealizować cały zakres wymagany na maturze. Analiza tych plików pomoże Ci w sytuacji, gdy zaczniesz uczyć się do matury zbyt późno.

⇒ Priorytety nauki zagadnień do matury z biologii
⇒ Priorytety nauki zagadnień do matury z chemii

Analiza tych gotowych planów z pewnością pomoże Ci zaplanować sobie naukę. Te PDFy to odpowiedź na pytanie: czy muszę uczyć się wszystkiego? Moje zalecenie jest proste – jeśli myślisz o wysokich wynikach, tak. Ale jeśli nie zdążysz, to wtedy musisz nadać odpowiednim tematom priorytety – i je właśnie znajdziesz w tym pliku.

Z analizy tych przykładowych programów nauczania płynie ważny wniosek, mianowicie: jeśli nie mamy czasu zrealizować pełnego zakresu materiału, musimy nadać różnym zagadnieniem i przedmiotom odpowiednie priorytety. Czasami musimy odpuścić naukę z jakiegoś przedmiotu, albo obniżyć nasze oczekiwania co do wyniku np. z matematyki, aby poświęcić więcej czasu np. na fizykę.

Zatem kiedy zacząć uczyć się do matury? Dla największej grupy osób odpowiedź brzmi następująco: pomiędzy lipcem a połową września poprzedzających majowy egzamin maturalny. Przy czym być może dla części osób powinno to być nawet wcześniej, gdyż mogą mieć zaległości w materiale lub uczą się za wolno, by przygotować się na >75% z 5 przedmiotów na maturę.

Jeśli pojawią się u Ciebie do tego pytania, to śmiało napisz do nas na maila. Chętnie pomożemy i wyjaśnimy wszelkie wątpliwości. 🙂

Jak efektywnie przygotować się do matury?

Tworzenie harmonogramu nauki

Gdy masz gotowe plany nauki do poszczególnych przedmiotów, to pozostaje nam ostatni krok. Stworzenie harmonogramu pracy, który polega na tym, że każdemu z dni tygodnia przypisujemy konkretne sesje z naszego planu.

Dla przykładu:

• W poniedziałek realizujemy 3-godzinną sesję teoretyczną z biologii.
• We wtorek realizujemy 3-godzinną sesję teoretyczną z chemii.
• W środę realizujemy 2-godzinną sesję odtwórkową z biologii i 2-godzinną sesję odtwórkową z chemii.
• W czwartek mamy wolne.
• W piątek realizujemy 3-godzinną sesję teoretyczną z biologii.
• W sobotę realizujemy 3-godzinną sesję teoretyczną z chemii.
• W niedzielę realizujemy 4 -godzinną sesję odtwórkową z biologii i chemii.

 

Naturalnie to tylko przykład, jedna z wielu kombinacji. Musimy w niej uwzględnić również inne przedmioty, choć dla wielu osób kolejne przedmioty będą pojawiać się dopiero bliżej matury. Dla niektórych osób wystarczy 10 godzin nauki tygodniowo, a innym będzie potrzebne 20. Wszystko zależy od tego, jaki mamy poziom wiedzy bazowej, jak szybko się uczymy oraz ile czasu do matury nam zostało.

Przypisanie konkretnych typów sesji i przedmiotów do poszczególnych dni ma wiele zalet. Przede wszystkim łatwiej będzie nam zachować systematyczność nauki, a to zwiększą efekty nauki oraz zwiększa szansę, że zrealizujemy cały plan nauki. Nauka bez harmonogramu często może powodować niepotrzebne opóźnienia. Dlatego warto ustawić sobie taki harmonogram.

Znajomość wymagań egzaminacyjnych

Jak każdy egzamin, tak i egzamin maturalny ma swoje cele. Określone są one w wymaganiach maturalnych. Możesz je znaleźć na oficjalnej stronie CKE. Jeśli chcesz się z nimi zapoznać w całości, to jest to lektura na ponad 100 stron. Przy czym ważne jest, aby sprawdzić, w jakiej formule piszesz maturę (dla większości osób będzie to formuła 2023/2024). I tutaj pojawia się pierwsze pytanie: czy warto to wszystko czytać?

Moim zdaniem nie warto. Powód jest prosty. Nawet nauczyciele mają problem z rozkodowaniem tych dokumentów na tyle, aby być pewni, co dokładnie uczeń ma umieć, a czego nie. Po prostu, pomimo dużej objętości, wiele zagadnień jest opisanych w sposób ogólny. Innymi słowy: ciężko będzie uczniowi wyciągnąć jednoznaczne praktyczne wnioski. To jest zadanie nauczycieli, którzy pomagają uczniom. Nie bez powodu uczniowie tejże pomocy potrzebują – to po prostu jest skomplikowane. Dlatego przy planowaniu swojej nauki lepiej jest skorzystać z wiedzy i doświadczenia osób, które od wielu lat tym tematem się zajmują. Niezależnie, czy to będzie Twój nauczyciel w szkole, korepetytor czy twórcy kursów, którzy proponują gotowe plany nauki. Oni wykonali tę ciężką pracę i przekuli wymagania na konkretne ramy nauki, które proponują swoim uczniom. Myślę, że zdecydowanie warto im zaufać.

Pułapki i błędy w przygotowaniu do matury

5 błędów w planowaniu nauki do matury

W ramach krótkiego podsumowania planowania nauki do matury z biologii, chciałbym Ci przypomnieć o:

• złotej zasadzie monitorowania tempa nauki,
• złotej zasadzie dzielenia nauki na sesje nauki teoretycznej i odtwórkowej,
• czerwonej fladze, jaką jest zaczynanie zbyt późno.

 

Dodatkowo ważne jest w tym miejscu, aby wprowadzić kolejną złotą zasadę, mianowicie zasadę rozkładania nauki w czasie.

Gdy rozkładamy naukę w czasie, to działa to na naszą korzyść. Po pierwsze dlatego, że mniej się męczymy. Po drugie dlatego, że dzięki temu możemy lepiej monitorować tempo nauki. A po trzecie dlatego, że to wspomaga biologiczne procesy odpowiadające za jakość działania naszej pamięci. Ta zasada jest ważna, bo mówi ona o tym, że lepiej uczyć się czegoś przez 5 dni z rzędu po 1 godzinę niż 1 dzień przez 5 godzin. Podobnie lepiej uczyć się przez 8 miesięcy po 25 godzin niż 4 miesiące po 50 godzin. Nawet jeśli zrealizujemy oba plany, to ten 8-miesięczny przyniesie lepsze rezultaty.

I jak zapewne się domyślasz, to kolejny ważny błąd, jaki popełniają maturzyści. Liczą, że 4 miesiące im wystarczą, ale często zapominają, że muszą przecież nauczyć do więcej niż jednego przedmiotu. Później duża część z nich dziwi się, że nie otrzymała wymarzonych 90%, pomimo że zrealizowała cały materiał. Pamiętaj o tym, że lepiej zacząć za wcześnie niż za późno.

Motywacja, zdrowie, zmęczenie i stres

Niezależnie od tego, w jakim aspekcie naszego życia prowadzimy rozwój, dbanie o zdrowy styl życia, sen i ruch jest bardzo ważne. W przypadku uczenia się ma to szczególne znaczenie, gdyż nauka jest bardzo energochłonna oraz jej efektywność w dużej mierze zależy od tego, w jakiej kondycji i w jakim nastroju się znajdujemy.

Dbanie o motywację jest ważne, ponieważ gdy jej nie mamy, to musimy się zmuszać do nauki. Zmuszanie do nauki to stres, który powoduje, że wydziela się kortyzol, czyli hormon stresu. I co ciekawe, ten hormon hamuje procesy neurogenezy, czyli procesy budowania neuronów. Zatem hamuje i ogranicza efekty uczenia się.

Motywacja to nie jest coś magicznego, co się ma albo się tego nie ma. Motywacja to proces neurobiologiczny, który jesteśmy w stanie wspomagać wieloma naszymi działaniami. Jednym z nich, jak już wcześniej wspomnieliśmy, jest obserwacja efektów podczas nauki, gdyż to wpływa na nasze poczucie skuteczności w nauce. Kolejny czynnik to świadomość celu nauki, czyli musimy wiedzieć, dokąd zmierzamy z tą maturą, jaki wynik chcemy osiągnąć i co ten wynik nam umożliwi w życiu. Gdy mamy cel, to obserwacja zbliżania się do tego celu powoduje wydzielenia innego związku: dopaminy, która powoduje uczucie satysfakcji z naszych działań. Trzeci czynnik to wsparcie otoczenia, czyli wsparcie rodziny, nauczycieli i przyjaciół.

Poczucie skuteczności w działaniu, świadomość celu nauki i wsparcie otoczenia to 3 główne składowe budowania motywacji. Jeśli temat ten Cię interesuje, to mamy przygotowany pełny osobny poradnik, który porusza tylko ten temat. Serdecznie zapraszam Cię do lektury tutaj.

Znasz już negatywne konsekwencje stresu dla efektów uczenia się. Teraz pytanie: gdy on się pojawi, jak sobie z nim poradzić?

Istnieje kilka metod, które uważam za sprawdzone. Po pierwsze, stwórz okazję do obserwacji efektów swojej nauki, sprawdzaj się; dzięki temu zobaczysz, co umiesz, a czego jeszcze nie, to pozwoli Ci zmniejszyć poziom stresu, gdyż zobaczysz, że nauka przynosi efekty.

Po drugie, ważnym elementem pracy ze stresem, który jest w stanie pomóc również w trakcie egzaminu, są ćwiczenia oddechowe. Jeśli chcesz zmniejszyć poziom odczuwanego stresu, w toku nauki zrób sobie od czasu do czasu przerwę i wykonaj ćwiczenie oddechowe polegające na tym, że robisz kilka powolnych głębokich wdechów i wydechów. I tak przez 2–3 minuty.

Głębokie oddychanie powoduje ruch przepony, a to powoduje stymulację nerwu błędnego, który jest częścią układu współczulnego. Stymulacja taka sprawia, że organizm się uspokaja, spada nasze tętno, a napięcie organizmu powoli opada.

Po trzecie, ruch reguluje działanie układu hormonalnego, a ten odpowiada między innymi za nasz nastrój. Dlatego warto pamiętać o tym aspekcie życia, gdyż nasz nastrój wpływa na nasze nastawienie do nauki, a nasze nastawienie do nauki – na jej efekty.

Po czwarte, pamiętaj o tym, aby jeść regularnie. Nie ma mowy o efektywnym rozwoju bez dostarczania odpowiedniej ilości kilokalorii. Mózg jest najbardziej energochłonnym organem naszego ciała, więc jeśli intensywnie go używasz, musisz dostarczać mu odpowiednio dużo energii. Zbyt często w mojej praktyce lekarskiej spotykałem się z osobami zgłaszającymi problemy ze złym nastrojem i brakiem energii, a podczas wywiadu okazywało się, że spożywają po prostu za mało kilokalorii. Także pamiętaj: jedz regularnie.

I tak dochodzimy do ostatniej złotej zasady i tym samym czerwonej flagi. Złota zasada snu pociąga za sobą czerwoną flagę w postaci braku odpowiedniej dawki snu.

Sen to czas, w którym następuje konsolidacja śladów pamięciowych. Oznacza to, że gdy śpimy, nasz mózg buduje połączenia neuronalne i utrwala to, czego staraliśmy się w ciągu dnia nauczyć. Im więcej razy wracaliśmy do jakiejś informacji, tym większa szansa, że nasz mózg tę informację utrwali.

Te fakty tłumaczą, dlaczego trzeba robić aktywne odtwórki, dlaczego warto się wysypiać oraz dlaczego należy rozkładać naukę w czasie. Proste zasady rządzące snem stoją u podstawy wielu zasad efektywnej nauki i ogólnie efektywnego rozwoju. Im bardziej intensywnie nasz mózg się rozwija, tym więcej snu potrzebujemy. Między innymi dlatego noworodki śpią po 18 godzin, nastolatki po 10–12, a ludzie starsi po 6 godzin. Ciężko mi opisać i przecenić, jak ważny jest to aspekt, dlatego nie zalecam, ale proszę Cię: pamiętaj o regularnym wysypianiu się. Będzie to ważne nie tylko dla Twoich efektów nauki, ale również dla Twojego nastroju i zdrowia (zarówno fizycznego, jak i psychicznego).

Podsumowanie

Zapoznanie się z treścią tego poradnika odpowiadającą na pytanie „kiedy zacząć uczyć się do matury?” to pierwsze kroki w Twoim przygotowaniu do matury i osiągnięciu wymarzonego wyniku. Pod wieloma względami rady te są uniwersalne, co oznacza, że każdy jest w stanie odczuć zysk z ich stosowania. Ważne jest jednak pamiętanie o tym, że sytuacja każdej osoby może się różnić. Warto jest skonsultować swoje pomysły na naukę z osobami doświadczonymi w tym zagadnieniu. Warto również skonsultować potencjalne zmiany w realizowanym planie w sytuacji, gdy pojawią się opóźnienia.

W ramach tego przewodnika podzieliłem się z Tobą również kilkoma ważnymi linkami i opracowaniami, które na pewno ułatwią Ci proces planowania nauki do matury z biologii i chemii. Jeśli w toku Twoich rozważań pojawią się pytania lub wątpliwości, śmiało napisz do nas na Messengerze – postaramy się Ci doradzić.

Kurs Efektywnej Nauki oraz kursy do matury Więcej niż Matura

I tak dobrnęliśmy do końca tego przewodnika. Jeśli tutaj jesteś: gratulacje! Sam fakt poznania treści tego przewodnika świadczy o Twojej wysokiej motywacji i determinacji. Mam głęboką nadzieję, że ten przewodnik Ci pomógł.

Jak zapewne się domyślasz, wszystkie aspekty, o których była mowa, przygotowania, jakie należy poczynić przed rozpoczęciem nauki, jak i rozwiązania problemów, jakie można napotkać w jej trakcie, stanowią podstawę metodyczną przygotowanych przeze mnie i zespół kursów maturalnych z Biologii i Chemii. Dlatego, jeśli chcesz mieć pewność, że wszystkie te punkty będą odpowiednio zrealizowane w Twoim planie nauki, zachęcam Cię do wzięcia udziału w naszych kursach.

Więcej niż Matura to sprawdzona forma nauki, nie znajdziesz podobnego kursu na rynku polskim. Jego podstawowym celem jest podniesienie indywidualnej efektywności nauki, gdyż to ten aspekt przygotowania do matury w największym stopniu przekłada się na wyniki maturalne. Nasz kurs zastąpi Ci podręczniki, zbiory zadań, a nawet korepetycje, gdyż na naszych kursach mamy je wbudowane, co oznacza, że możesz zadawać pytania w nieograniczonej liczbie i poprosić o to, abyśmy sprawdzili rozwiązania Twoich zadań. Wszystko w jednym miejscu. Jest to również rzecz, którą nasi maturzyści wskazywali jako najbardziej wartościową w nauce z WNM – właśnie to, że mają całą naukę z biologii i chemii zaplanowaną wspólnie, na jednej platformie.

Zachęcam Cię również do rozważenia nauki z Kursem Efektywnej Nauki, który przygotowałem z myślą o licealistach i studentach. Wszystkie informacje dotyczące tego kursu znajdziesz tutaj. W tym kursie uczę od początku do końca nie tylko, jak planować naukę, ale ogólnie jak uczyć się efektywnie i jak wypracować dobre nawyki edukacyjne.

Jeśli masz co do tego jakieś pytania, to śmiało napisz!

Cenne linki – poradniki dotyczące przygotowania do matury z biologii i chemii

A tymczasem zachęcam Cię do obserwacji naszych social mediów. Na pewno pojawią się na nich kolejne wartościowe materiały! Przygotowałem również kilka poradników dla maturzystów, które mogą być w szczególności interesujące dla osób, które planują zdawać na maturze biologię i/lub chemię.

⇒ Wszystkie poradniki maturzysty znajdziesz tutaj

Zaś na naszym YouTubie znajdziesz nagrania z wyjaśnień do zadań oraz wiele nagrań z wykładów o efektywnej nauce, jak i poradniki dotyczące tego, jak można najlepiej wykorzystać naszą platformę e-learningową, oraz informacje, jakie kursy się tam znajdują.

Do usłyszenia!

lek. Dariusz Chrapek

⇒ FACEBOOK
⇒ INSTAGRAM
⇒ TIKTOK
⇒ YOUTUBE