Jak zrozumieć trudne zagadnienia chemiczne na maturze?

Egzamin maturalny potrafi być dla młodego człowieka bardzo stresującym doświadczeniem. Wszak jest on pewnym podsumowaniem jego dojrzałości, dotychczasowej wiedzy z wybranego przedmiotu oraz kluczem, który otwiera zamek do dalszej edukacji, na wymarzonym przez siebie kierunku studiów.

Do egzaminu z chemii, podobnie zresztą jak do wszystkich przedmiotów należy zacząć się przygotowywać odpowiednio wcześnie, zaplanować sobie naukę i poświęcić odpowiednio dużo czasu na zapoznanie się ze wszystkimi tematami oraz na ćwiczenia praktyczne.

Jednakże, jest to dziedzina nauk ścisłych, a co za tym idzie, ma swoją specyfikę, jak choćby zadania rachunkowe, analizę doświadczeń chemicznych, zrozumienie mechanizmów reakcji, czy rysowanie wzorów. Dodatkowo jest ona na tyle obszerna i rozbudowana, że znajdą się tutaj zagadnienia i tematy, które są określane jako trudne do zrozumienia. 

Wpis ten ma na celu podpowiedzieć, w jaki sposób ów trudności można zminimalizować czy wręcz całkowicie pokonać. 

Znaczenie podstaw

Chemia to nauka, która w swojej strukturze jest hierarchiczna. To znaczy, że zaawansowane koncepcje, takie jak np. mechanizmy reakcji organicznych czy zaawansowana termodynamika, są oparte na bardziej elementarnych zasadach. Aby zrozumieć te skomplikowane zjawiska, należy przede wszystkim być pewnym posiadania solidnych podstaw i zrozumienia fundamentalnych praw. Nie można nauczyć się czytać, nie znając liter. W przypadku chemii owymi literami są prawa chemiczne takie jak np.:

• prawo zachowania masy, które stwierdza, że w zamkniętym systemie całkowita masa reagentów przed reakcją chemiczną jest równa całkowitej masie produktów po reakcji, czyli,  że masa nie jest ani tworzona, ani niszczona w trakcie reakcji chemicznej.
• prawo stałości składu, które mówi, że określony związek chemiczny zawsze zawiera te same pierwiastki w stałym stosunku masowym, niezależnie od jego źródła czy sposobu ich powstania.
• Zasada zachowania energii, która w  kontekście chemii, opisuje,  że całkowita wartość energii w układzie zamkniętym pozostaje stała a jedynie może być przekształcana z jednej formy w inną (np. z chemicznej na cieplną).
• Prawo działania mas Guldberga i Waage’go, które stwierdza, że w stanie równowagi chemicznej dla reakcji odwracalnej, iloczyn stężeń reagentów podniesionych do potęg równych ich współczynnikom stechiometrycznym w równaniu reakcji jest stały. Prawo to jest podstawą dla zrozumienia i obliczania równowag chemicznych.
• Zasada Le Chateliera: które opisuje, że jeśli na system w równowadze wywiera się zmianę (np. zmiana ciśnienia, temperatury, stężenia), system ten dostosuje się, aby zminimalizować wpływ tej zmiany. 
• Prawa gazów idealnych:, które obejmują one różne prawa, takie jak prawo Boyle’a (objętość gazu jest odwrotnie proporcjonalna do ciśnienia), prawo Charlesa (objętość gazu jest proporcjonalna do jego temperatury) itd., opisujące zachowanie gazów idealnych.
• Druga zasada termodynamiki: która opisuje kierunek przemian termodynamicznych i pojęcie entropii.

Oprócz znajomości podstawowych praw, niesamowicie potrzebne jest posiadanie jeszcze szeregu umiejętności takich jak przeprowadzanie prostych obliczeń matematycznych czy logiczne myślenie i łączenie faktów. Chemia w szkole średniej “nie wymaga” przeprowadzania skomplikowanych operacji matematycznych. Podstawowe działania – dodawanie, odejmowanie, mnożenie, dzielenie, potęgowanie, pierwiastkowanie, logarytmy dziesiętne, przekształcanie wzorów i jednostek czy układanie proporcji to tak naprawdę cały aparat matematyczny jaki należy opanować.

Bardzo przydaje się także sprawne wyszukiwanie informacji z układu okresowego, czy tablic maturalnych – są one skarbnicą wiedzy dla maturzysty i są dostępne podczas egzaminu.

Często sama wiedza o tym, co można tam znaleźć, w którym miejscu i jak jest zapisane może być sporą podpowiedzią.

Nie należy też w żaden sposób lekceważyć wiedzy zdobytej na wcześniejszych poziomach edukacji np. w szkole podstawowej!

Umiejętność nazywania związków chemicznych, znajomość podstawowych pojęć, bilansowania równań reakcji, rysowania wzorów strukturalnych itp. to fundamenty, bez których dalsza nauka może okazać się niesamowicie trudna. A bardzo często podczas nauki w szkole średniej już się do tych zagadnień nie wraca, z przekonaniem że zostały w pełni opanowane właśnie w szkole podstawowej.

Uzupełnienie tych braków, powinno nastąpić w pierwszej kolejności! Nawet jeśli oznacza to dodatkowy czas poświęcony na czytanie podręcznika do chemii “z podstawówki” czy dodatkowe ćwiczenia ze zbioru zadań do klasy 7-8. Ten czas nie będzie zmarnowany – to inwestycja, która zaprocentuje.

Metody nauki i przygotowania do matury z chemii

Aby uczyć się efektywnie (nie tylko chemii), należy przede wszystkim zindywidualizować swój styl nauki. Każdy człowiek ma inną wiedzę, doświadczenia, potrzeby i tempo nauki. Dlatego najskuteczniejsze będzie przygotowanie sobie własnego planu nauki.

Taki plan powinien uwzględniać spersonalizowane tempo pracy, ilość materiału do przerobienia, czas jaki jest to dyspozycji, ale także metody nauki. Bardzo ważne jest, aby w tym wszystkim uwzględnić nie tylko zdobywanie nowej wiedzy, ale także poświęcić odpowiednio dużo czasu na powtarzanie zdobytych już informacji tzw. odtwórki.

Niezależnie od źródła wiedzy: książka, filmik, podcast itp. istotne jest, aby nie była to nauka bierna. Należy maksymalnie stymulować mózg – tworzyć własne notatki, zadawać pytania, dyskutować, samemu próbować wyjaśnić komuś zagadnienia, łączyć nową wiedzę, z tą zdobytą już wcześniej (choćby poprzez skojarzenia) i powtarzać to co już wiemy. Przede wszystkim, aktywnie samodzielnie rozwiązywać zadania maturalne.

W tworzeniu notatek warto stosować mapy myśli, schematy i diagramy – zwłaszcza bardzo pomocne przy uczeniu się właściwości chemicznych związków, czy rozpisywania mechanizmów reakcji. Można tutaj stosować nieszablonowe rozwiązania – zamiast drzew i struktur, tworzyć mnemoniki np. kilka wykorzystywanych w chemii, w szkole średniej w języku angielskim:

• RedCat – reduction on Cathode (redukcja zachodzi na katodzie)
• OilRig – oxidation is loss (of electrons), reduction is gain (of electrons)(utlenienie to utrata (elektronu), a redukcja, to uzyskanie)
• H O N Cl F I Br – w kontekście pierwiastków, które tworzą cząsteczki dwuatomowe itd.
• LOAN – Left Anode Oxidation Negative – (anoda (pisana) po lewej, (zachodzi tam) utlenianie, (jest) ujemna)

lub języku polskim:

– ADEK – witaminy rozpuszczalne w wodzie: A, D, E i K.
– Pamiętaj chemiku młody, wlewaj zawsze kwas do wody!
– teleFON – pierwiastki F, O i N mogą uczestniczyć w tworzeniu wiązania wodorowego
– COHN SP (Pan COHN i Spółka) – w kontekście pierwiastków biogennych

Niesamowicie przydatne w procesie przygotowanie się do matury z chemii jest rozwiązywanie arkuszy maturalnych z poprzednich lat. Nie tylko pozwala to na zapoznanie się ze sposobem w jaki są formułowane pytania i zadanie, ale przede wszystkim daje możliwość sprawdzenia swojej wiedzy.

Arkusze maturalne zawierają zagadnienia wymieszane z wielu działów, dzięki czemu sprawdzają one zdecydowanie bardziej kompleksowo. Ćwicząc zadania w ramach wyłącznie jednej lekcji można łatwo popaść w rutynę podobnie skonstruowanych poleceń i metod obliczeń. Dodatkowo może pojawić się mylne przeświadczenie iż opanowało się już całkowicie dany dział. Ponadto zadania maturalne są bardziej zróżnicowane, często zawierają zupełnie inaczej sformułowane pytania, czy polecenia, a w dodatku rozszerzają zagadnienia na zupełnie inne działy np. zadania ze stechiometrii czy redoks, ale dotyczące reakcji związków organicznych.

Rozwiązując zadania z arkuszy lat ubiegłych można również stosunkowo łatwo “wyłapać” w jakich miejscach ma się braki w wiedzy czy umiejętnościach i następnie je uzupełnić. Na kursach Więcej niż Matura służą temu odwołania do konkretnych części lekcji teoretycznej i przypisów, które pojawiają przy każdym kroku rozwiązania każdego zadania! W bazie zadań każde zadanie jest krok po kroku wyjaśnione i w dodatku można poprosić o sprawdzenie naszego zadania przez egzaminatora maturalnego. 

Jednym z większych błędów w procesie nauki jest przygotowanie sobie “sterty” książek i podręczników, z których będzie się uczyć. Oczywiście, są takie dyscypliny, gdzie wręcz trzeba poszerzyć wiedzę o kilka źródeł, ale w przypadku matury z chemii widok kilku vademecum, podręczników różnych wydawnictw, zbiorów zadań itp. piętrzących się na biurku, będzie raczej przytłaczał i zdemotywoływał.

Poza tym, każdy człowiek, ma limity czasu jaki może poświęcić dziennie na naukę i sił, w ramach których jego nauka jest jeszcze wydajna. W zupełności wystarczy podręcznik jednego wydawnictwa (najlepiej najbardziej wiarygodny, i prowadzący narrację w sposób najdogodniejszy dla czytelnika), baza zadań maturalnych z lat ubiegłych, do tego wsparcie w postaci zbioru zadań i obowiązkowo tablice maturalne. A najlepiej skorzystać z kursu Więcej niż Matura, który zawiera w sobie zarówno podręcznik, vademecum jak i potężną bazę ponad 1200 zadań maturalnych! Taka kombinacja da przeogromną liczbę ćwiczeń i zadań do przeliczenia! A stałe wsparcie nauczycieli pozwoli efektywnie wykorzystać czas.

Co zrobić, gdy jednak informacje zawarte w podręcznikach, zbiorach okażą się nadal niezrozumiałe czy niewystarczające? W dzisiejszych czasach nie jest to problemem. Zasoby internetowe są ogromne – w sieci istnieje szereg stron internetowych wyjaśniających konkretne zagadnienia czy wręcz zadania, z łatwością można znaleźć tysiące filmików, portali tematycznych, grup na portalach społecznościowych itp. Jedyną niepewnością jest zawsze wiarygodność danych informacji, oraz czas potrzebny na znalezienie tego co interesujące i wartościowe.

Indywidualne podejście do procesu nauki

Najważniejsza jest ocena tego w jaki sposób uczyć się konkretnego przedmiotu. Inaczej będziemy uczyć się chemii a inaczej biologii, jeszcze inaczej matematyki. Jest to kluczowe do efektywnego przyswajania wiedzy. Gdy nie jest się pewnym, co jest dla nas najbardziej efektywne, należy poeksperymentować z różnymi metodami i technikami uczenia się. Przy czym warto pamiętać, że klasyczne style uczenia się są mitem i sposób uczenia się powinien być dopasowany do treści a nie do naszego “niby stylu” czy też preferencji.

Zawsze można również poprosić o pomoc innych, najlepiej osoby mające okazję widzieć nas w różnych kontekstach edukacyjnych: nauczycieli, przyjaciół, którzy podzielą się swoimi obserwacjami i spostrzeżeniami o nas i stylu naszej pracy, w sposób bardziej obiektywny. Równie istotna jest znajomość swoich mocnych strony i dostosowanie do nich metod, ale także poznanie swoich słabości, by móc nad nimi pracować i stać się bardziej wszechstronnym.

W tym miejscu trzeba jeszcze powiedzieć o dwóch aspektach, z którymi boryka się każdy człowiek na świecie – ograniczenia czasowe oraz zmęczenie.

Nie da się tych dwóch rzeczy całkowicie wyeliminować – doba ma tylko 24 godziny, czas do egzaminu upływa z każdą minutą, a zmęczenie też na dłuższą metę nie da się oszukać. A już na pewno nie kawą czy napojami energetycznymi, wszak one jedynie opóźniają to co nieuniknione, czyli potrzebę regeneracji. Można jednak w znacznym stopniu ograniczyć wpływ powyższych na naukę. Kluczem jest dobre ułożenie sobie planu działania, zorganizowanie dnia, i zarządzanie czasem. 

Najlepiej zacząć od przygotowania harmonogramu nauki na kolejne tygodnie – jakie działy, kiedy będą realizowane, w jakiej kolejności realizować lekcje, jakie cele i w jakim czasie muszą zostać zrealizowane, uwzględniając oczywiście zawsze czas na powtórkę zdobytej już wiedzy.  Warto również sobie zostawić trochę dni w zapasie, rezerwie na wypadek choroby, wydarzeń losowych, czy niedoszacowania czasu potrzebnego na opanowanie konkretnego zagadnienia. Dużo łatwiej jest się zmotywować do nauki mając jej plan. Dodatkowo sprzyja to monitorowaniu procesu i tempa uczenia się.

Nie należy nigdy w procesie nauki rezygnować z czasu na odpoczynek i relaks! Ludzkie ciało i umysł nie jest maszyną, i potrzebuje tych chwil na regenerację. Umysł przeciążony i zmęczony ma trudności z utrzymywaniem uwagi.

Sen odgrywa tutaj kluczową rolę. To podczas snu, szczególnie w fazie REM i snu głębokiego, mózg przechodzi przez procesy konsolidacji pamięci. Informacje i umiejętności nabyte w ciągu dnia są przetwarzane, porządkowane i przenoszone z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej. Sen wspomaga neuroplastyczność, czyli zdolność mózgu do adaptacji i zmian w odpowiedzi na nowe doświadczenia. W jego trakcie dochodzi do wzmocnienia niektórych synaps (połączeń między neuronami), co jest ważne dla zapamiętywania, oraz do usuwania toksyn gromadzących się w mózgu w ciągu dnia, co jest ważne dla utrzymania zdrowia i efektywności funkcji mózgowych. Osoby dobrze wyspane są zazwyczaj bardziej skupione, mają lepszą pamięć roboczą i są lepiej przygotowane do rozwiązywania problemów.

Poświęcenie odrobiny czasu na przyjemności, podobnie jak sen może mieć zbawienne działanie. Następuje wtedy redukcja stresu i napięcia psychicznego. Stres może hamować zdolność do nauki i zapamiętywania, więc jego redukcja stwarza lepsze warunki do przyswajania nowych informacji. Czas poświęcony na rozrywkę daje stan wyciszenia i odprężenia, co może stymulować kreatywność i zdolności do rozwiązywania problemów. Zapobiega też wypaleniu i utrzymuje zdrowie psychiczne w dobrej formie.

Analiza błędów i słabych miejsc

Identyfikacja i praca nad słabościami wymaga metodycznego podejścia i samodyscypliny. Najważniejsze jest aby wiedzieć, czego się nie wie. Najłatwiej rozpoznać te braki w wiedzy i umiejętnościach rozwiązując testy i zadania. Należy wtedy zwrócić szczególną uwagę w których obszarach popełnia się najwięcej błędów lub co sprawia najwięcej trudności. Warto prowadzić notatki czy nawet stworzyć listę, tak by z łatwością móc odnaleźć dane zagadnienia i móc wykreślać kolejne opanowane tematy. To działa bardzo motywująco.  

Zawsze trzeba mieć też pewność dobrego zrozumienia fundamentów, podstawowych zasad, reguł i pojęć z chemii. Trudności w bardziej skomplikowanych tematach czy zagadnieniach często wynikają z niezrozumienia właśnie podstaw.

Tak samo ważne jest regularne powtarzanie materiału. Może to obejmować przeglądanie notatek, tworzenie map myśli czy rozwiązywanie starych zadań maturalnych. Sprawdzenie czy jakieś zadanie po czasie nadal jest dla nas zrozumiałe i proste czy wciąż zbyt trudne jest bardzo cenne. Daje sygnał do postąpienia krok do przodu, lub konieczności dalszej powtórki. 

To nic niezwykłego, że wracając do zadania po przerobieniu kolejnych porcji materiału, często nawet z innych działów, nagle okazuje się że wszystko zaczyna łączyć się w całość i coś co do tej pory było “nie do przeskoczenia” rozwiązuje się z łatwością. Większa wiedza, pozwala spojrzeć szerzej na wiele aspektów.

Z drugiej strony nie ma sensu ćwiczenia w nieskończoność kolejnych zadań z danego działu, tylko dlatego że jest on określony jako trudny, wymagający czy po prostu popularny. Widząc, po kilku już różnych typach zadań, że dany temat nie jest dla nas wyzwaniem, warto przejść do kolejnego.

Do grupy wielkich błędów zaliczyć można również: brak systematyczności w nauce, negatywne nastawienie do nauki oraz zbyt późne rozpoczęcie nauki.

Przy braku systematyczności, ilość materiału zaczyna się nawarstwiać, zaczyna brakować czasu na ćwiczenia i dodatkowe zadania czy analizę błędów i braków.

Zaburzeniu może też ulec plan nauki, co z kolei odbije się na jej tempie, a ostatecznie po prostu zabraknie na wszystko czasu.

Tak samo zbyt późne rozpoczęcie nauki, przy tak sporej porcji materiału jaki jest do opanowania do egzaminu maturalnego, skutkuje brakiem czasu na przygotowanie notatek oraz na solidne powtórki opanowanego już materiału, przez co część z tej wiedzy ulatuje. Ludzki umysł potrzebuje czasu na osadzanie się wiedzy w mózgu na trwałe. W dodatku pojawia się wtedy presja czas i stres, co jeszcze mocniej oddziałuje negatywnie na proces nauki.

No i wielokrotnie zaniedbywany aspekt – motywacja do nauki!

Ciężko jest wykonywać czynności, które są dla nas nieprzyjemne, czy po prostu nie widzi się w nich sensu. Aby budować motywację do nauki należy zadbać, aby jasny był dla nas jej cel. W drodze do tego celu należy wyposażyć się w skuteczne narzędzia wspomagające pracę, oraz otoczyć osobami, które nas w dążeniu do tego celu wspierają. Uczenie się to naprawdę przyjemny proces. 

Jeśli chodzi o sam egzamin maturalny, to wiele z błędów, które najczęściej się tam pojawiają, są do wykrycia i uniknięcia już na etapie przygotowywania się. Rozwiązując zadania, analizując własne odpowiedzi, czy te sugerowane przez CKE, a także ucząc się razem z innymi czy pod okiem innych osób, łatwo zauważyć, że spora część problemów powtarza się i nie zawsze wynika z braku wiedzy. Oto kilka przykładów:

• nieczytelne lub niekompletne zapisywanie równań reakcji chemicznych, nie zwracanie uwagi na współczynniki stechiometryczne, lub błędne bilansowanie równań,
• błędy w przekształceniach jednostek, czy kompletnie ich ignorowanie,
• niewłaściwe obliczenia dotyczące wartości molowych – jak liczba moli, masa molowa, stężenie molowe itp.,
• nieprawidłowe interpretowanie wyników eksperymentów opisanych w informacji wprowadzającej,
• niepoprawne odczytywanie informacji z układu okresowego,
• zaniedbywanie szczegółów w zadaniach z chemii organicznej jak nieuwzględnianie izomerii, konfiguracji przestrzennej czy specyfiki grup funkcyjnych,
• niedokładne czytanie treści zadań. Pomijanie ważnych informacji zawartych w treści zadania lub niezrozumienie pytania.
• udzielanie odpowiedzi niezgodnej z treścią polecenia np. podanie w wyniku innej liczby miejsc po przecinku itp.,
• zbytnie poleganie na wzorach, uczenie się ich na pamięć i używanie bez zrozumienia ich zastosowania i podstaw teoretycznych.

Nawet wiedząc, że zadania na maturze zmieniają się każdego roku, warto znać wymagania egzaminacyjne i podstawę programową. Dobrze wiedzieć, jakie konkretne zagadnienia są wymagane i jaka wiedza czy umiejętności są potrzebne. 

Rozwijanie umiejętności

Podczas przygotowywania się do egzaminu z chemii oprócz wiedzy stricte naukowej, należy również poświęcić czas na rozwój innych umiejętności.

Chemia jest nauką, która wymaga nie tylko zapamiętywania, ale przede wszystkim zrozumienia. Nie jest możliwe, aby znając tylko jeden dział rozwiązać cały arkusz. Wiele zagadnień przeplata się np. stężenia molowe mogą dotyczyć zadań zarówno z mieszanin, wyznaczania stałej Ka, czy zadań z kinetyki związków organicznych. Trzeba umieć łączyć prawa i teorie, wiedzieć, jak i kiedy z nich skorzystać – czy to z całości, czy tylko z części.

Aktualnie, kładzie się spory nacisk na to by wstęp, treść wprowadzająca do zadania zawierała wiedzę akademicką, praktyczną itp. przez co bardzo często znajdują się tam informacje wykraczające poza wiedzę ucznia szkoły średniej.

Należy wnikliwie ją przeczytać i odnaleźć fragmenty, które mogą się przydać przy rozwiązywaniu tego zadania, czy wręcz zawierają cenne wskazówki. Bezcenna jest tutaj umiejętność czytania ze zrozumieniem i wyszukiwania ważnych informacji w gąszczu słów i tekstu.

W przypadku bardziej skomplikowanych i rozbudowanych zadań, wysokie umiejętności analityczne pozwolą na “rozebranie” zadania na mniejsze fragmenty. Można do tego podejść na kilka sposobów, ale na pewno należy skupić się na tym:

• co jest celem zadania
• jakie dane są dostępne w treści, a jakie można odczytać np. z tablic
• jakie informacje można jeszcze odczytać z polecenia, bądź informacji wprowadzającej

Skutkuje to porcjowaniem problemu, skupieniu się na mniejszych elementach, a następnie rozwiązaniu całości metodą małych kroczków.

No i rzecz najważniejsza – chemia to nauka ścisła, czyli przepełniona obliczeniami, wzorami i schematami. W tym miejscu swoboda stosowania aparatu matematycznego i logicznego myślenia są wręcz niezbędne. W sprawnej pracy z liczbami zawsze skuteczny jest solidny trening. Zatem liczenie zadań, układanie proporcji, przekształcanie wzorów to coś co powinno stanowić znaczącą część ćwiczeń.

W procesie nauki, nie należy lekceważyć definicji. Definicje, same w sobie są dosyć uproszczoną, zwięzła formą przedstawienia teorii, co w kluczowych momentach może pomóc w zrozumieniu treści czy udzieleniu odpowiedzi na pytanie.

Jednym z większych błędów podczas rozwiązywania zadań jest nie zwracanie uwagi na jednostki. Wiele osób nie uwzględnia ich przez cały etap prowadzenie obliczeń, dopiero wpisując je na samym końcu podając odpowiedź.

A przecież same jednostki również potrafią być źródłem wiedzy, ba, często są nawet punktem zaczepienia, startu dla danego zadania.

Dla przykładu gęstość: g • cm-3 i masa molowa: g • mol-1. Znając tylko objętość danej substancji, z łatwością można obliczyć jej masę czy liczbę moli drobin jaka ją tworzy.

Wszystkie tu wymienione umiejętności i informacje to tak naprawdę baza i swoisty “must have” potrzebny do rozwiązywania trudnych zagadnień chemicznych czy użycia zdobytej wiedzy w praktyce. Dlatego nie tylko nauka teorii, ale też trening i rozwój innych cech, to fundamenty w przygotowaniach do egzaminu maturalnego.

Wykorzystanie technologii w nauce chemii

Współczesny świat przepełniony jest technologią. I tak jak bywa ona niesamowicie pomocna, tak samo potrafi być szkodliwa. Gdy jest albo niewłaściwie użyta, albo stanowi dystraktor w dążeniu do realizacji zamierzeń.

W całym tym bogactwie technologii, kluczem jest znalezienie narzędzi, które najlepiej odpowiadają naszemu stylowi nauki i pomagają osiągnąć cele edukacyjne.

Ważne jest też, aby dopasować te narzędzia do własnych potrzeb. Oczywiście podręczniki papierowe nadal spełnią swoje funkcje, ale istnieją dużo skuteczniejsze metody nauki. Ponadto treści papierowe mają ogromną wadę – aktualizacja informacji jest niesamowicie problemowa i kosztowna. Stąd na rynku pełno jest książek z błędami, informacjami i wiedzą, która jest już nieaktualna, czy wręcz niepoprawna. Pewnym rozwiązaniem jest korzystanie z e-booków i cyfrowych podręczników, które często są tańsze, bardziej dostępne i aktualne odpowiedniki. Wiele z nich zawiera dodatkowe zasoby, takie jak interaktywne quizy czy animacje.

Nie należy też pokładać zbyt dużej wiary w filmy wideo. Oczywiście, jest to bardzo użyteczne wsparcie w nauce i w przypadku braku zrozumienia konkretnego zagadnienia może stanowić bardzo cenną pomoc. Istnieje cały szereg platform: Khan Academy, Coursera, Udemy czy choćby YouTube. I wiele z nich oferuje całe serie wykładów pokrywających wymagania wielu typów egzaminów. Jednakże korzystanie z tej formy, jako jedynej formy nauki jest mocno nieefektywne. Nadal jest to jedynie bierne przyswajanie wiedzy. A do skutecznego i trwałego zdobywania informacji i umiejętności potrzeba prowadzić naukę aktywną opartą o samodzielną analizę tekstu, budowanie wyobrażeń, notowanie, dyskusję i rozwiązywanie zadań.

Zdecydowanie lepsze są aplikacje edukacyjne, które oferują interaktywne ćwiczenia, quizy i gry. Aplikacje takie często umożliwiają naukę w formie bardziej angażującej niż tradycyjne metody. Tak samo symulacje i wirtualne laboratoria, które umożliwiają przeprowadzanie wirtualnych eksperymentów chemicznych. Dają one możliwość zrozumienia procesów chemicznych bez konieczności przeprowadzania rzeczywistych eksperymentów. Niestety liczba powyższych, dostosowanych do polskiego programu nauczania czy w języku polskim jest nadal bardzo uboga.

Począwszy od takich zagadnień jak VSEPR, gdzie obecność wolnych par elektronowych determinuje wiele oddziaływań, czy właściwości fizycznych, przez izomerię związków organicznych i kompleksowych, aż po selektywność reakcji enzymatycznych, widać, że orientacja atomów i cząstek w przestrzeni czy zrozumienie ich budowy ma kluczowe znaczenie. Tutaj niesamowicie przydatne okazują się programy do modelowania czy wizualizacji drobin chemicznych. 

Oprócz samej wiedzy stricte chemicznej, warto również korzystać z innych narzędzi wspierających proces nauki: 

• aplikacji do tworzenia i organizacji cyfrowych notatek takich jak Evernote, OneNote czy Google Keep,
• aplikacji do organizacji i planowania nauki, takie jak kalendarze, managery list zadań czy techniki Pomodoro.

A tak naprawdę, to po co szukać alternatyw? Wszystko co tak naprawdę skutecznie pomaga w przygotowaniu się do egzaminu maturalnego z chemii, czy zrozumieniu trudnych zagadnień chemicznych znajdziesz na Więcej niż Matura.

Znajdziesz tutaj całą teorię, gotowy plan nauki, największą bazę zadań oraz stałe wsparcie korepetytorów, którzy sprawdzą Ci wszystkie zadania i odpowiedzą na Twoje pytania!