{"id":3286,"date":"2022-12-13T09:47:38","date_gmt":"2022-12-13T09:47:38","guid":{"rendered":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/?p=3286"},"modified":"2023-12-04T13:48:08","modified_gmt":"2023-12-04T13:48:08","slug":"jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/","title":{"rendered":"Jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniu do matury? Poradnik"},"content":{"rendered":"<p>[vc_row unlock_row_content=&#8221;yes&#8221; row_height_percent=&#8221;0&#8243; back_color=&#8221;color-web-gray-50&#8243; overlay_alpha=&#8221;50&#8243; gutter_size=&#8221;3&#8243; column_width_percent=&#8221;100&#8243; shift_y=&#8221;0&#8243; z_index=&#8221;0&#8243; uncode_shortcode_id=&#8221;134774&#8243; back_color_type=&#8221;uncode-palette&#8221;][vc_column column_width_percent=&#8221;100&#8243; position_vertical=&#8221;middle&#8221; align_horizontal=&#8221;align_center&#8221; gutter_size=&#8221;3&#8243; overlay_alpha=&#8221;50&#8243; shift_x=&#8221;0&#8243; shift_y=&#8221;0&#8243; shift_y_down=&#8221;0&#8243; z_index=&#8221;0&#8243; medium_width=&#8221;0&#8243; mobile_width=&#8221;0&#8243; width=&#8221;1\/1&#8243; uncode_shortcode_id=&#8221;824805&#8243;]\n    <div class=\"textAndButton  \">\n                <h2 class=\"textAndButton__title\">Artyku\u0142 jest dost\u0119pny w formie darmowego e-booka<\/h2>\n                                                            <a href=\"http:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-content\/uploads\/2022\/05\/WIECEJ-NIZ-MATURA_poradnik-dla-rodzicow.pdf\"  class=\"custom-link btn border-width-0 btn-color-web-primary btn-icon-left\">\u015aci\u0105gnij e-booka<\/a>\n                        <\/div>\n\n[\/vc_column][\/vc_row][vc_row][vc_column width=&#8221;1\/1&#8243;]\n<div class=\"sectionHeader\">\n                <h4 class=\"sectionHeader__subtitle\">Mo\u017cesz tak\u017ce ods\u0142ucha\u0107 artyku\u0142u w formie podcastu<\/h4>\n        <\/div>\n\n[vc_column_text uncode_shortcode_id=&#8221;721157&#8243;]<iframe src=\"https:\/\/clyp.it\/dicrafhs\/widget\" width=\"100%\" height=\"265\" frameborder=\"0\"><\/iframe>[\/vc_column_text][\/vc_column][\/vc_row][vc_row][vc_column width=&#8221;1\/1&#8243;][vc_column_text uncode_shortcode_id=&#8221;167535&#8243;]<span style=\"font-weight: 400;\">Drogi rodzicu, je\u015bli tutaj jeste\u015b, najprawdopodobniej oznacza to, \u017ce albo Twoje dziecko w\u0142a\u015bnie mierzy si\u0119 z przygotowaniem do matury, albo ma je jeszcze daleko przed sob\u0105. Jestem przekonany, \u017ce w obu przypadkach niniejszy poradnik oka\u017ce si\u0119 dla Ciebie pomocny, a dzi\u0119ki temu pomo\u017ce tak\u017ce Twojemu dziecku.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">My\u015bl\u0119, \u017ce nie zdziwi Ci\u0119, je\u015bli ju\u017c teraz powiem, \u017ce po\u015bwi\u0119cenie oko\u0142o 15\u201320 minut na lektur\u0119 tego poradnika nie spowoduje nagle, \u017ce b\u0119dziesz w stanie rozwi\u0105za\u0107 wszystkie problemy swojego dziecka. Niemniej mo\u017ce on pom\u00f3c Ci w zdiagnozowaniu tych problem\u00f3w. Jest to pierwszy i najwa\u017cniejszy krok ku temu, by wdro\u017cy\u0107 odpowiednie dzia\u0142ania, kt\u00f3re przyczyni\u0105 si\u0119 do uzyskania przez Twoje dziecko upragnionego wyniku na maturze. A nawet je\u015bli mu si\u0119 to nie uda za pierwszym razem, b\u0119dzie mia\u0142o motywacj\u0119 i podtrzymane przekonanie, \u017ce warto pr\u00f3bowa\u0107 realizowa\u0107 swoje cele czy marzenia i spr\u00f3buje przyst\u0105pi\u0107 do egzaminu ponownie.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Zanim przejdziemy do meritum, chcia\u0142bym powiedzie\u0107 Ci kilka s\u0142\u00f3w o mnie. Zapewne to, kto pisze ten przewodnik, ma dla Ciebie znaczenie i jest jednym z aspekt\u00f3w zaufania do jego tre\u015bci. Nazywam si\u0119 Dariusz Chrapek, z wykszta\u0142cenia jestem lekarzem, pedagogiem, a nied\u0142ugo r\u00f3wnie\u017c psychologiem ze specjalizacj\u0105 wspierania rozwoju. Od ponad 7 lat pracuj\u0119 jako trener efektywnej nauki, prowadz\u0119 80-osobowe wydawnictwo edukacyjne, gdzie wraz z zespo\u0142ami projektujemy kursy przygotowuj\u0105ce do matury oraz kursy przeznaczone dla student\u00f3w medycyny i lekarzy. W toku ostatnich lat ze stworzonych przez nas kurs\u00f3w skorzysta\u0142o w Polsce ju\u017c ponad 20 tysi\u0119cy os\u00f3b.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">M\u00f3wi\u0119 o tym, aby\u015b wiedzia\u0142, Drogi Rodzicu, \u017ce wszystko to, co znajdziesz w tym przewodniku, wynika nie tylko z moich do\u015bwiadcze\u0144 w diagnozowaniu problem\u00f3w uczni\u00f3w, ale tak\u017ce oparte jest na badaniach naukowych poruszaj\u0105cych tematy rozwoju, uczenia si\u0119 oraz psychologii motywacji. A co najwa\u017cniejsze, zosta\u0142o z sukcesem sprawdzone w praktyce.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Od razu chcia\u0142bym zaznaczy\u0107, \u017ce prawdopodobnie poczujesz, i\u017c pr\u00f3buj\u0119 Ci tutaj co\u015b sprzeda\u0107. My\u015bl\u0119, \u017ce to nieuniknione, gdy\u017c nie m\u00f3g\u0142bym pisa\u0107 tego poradnika w odseparowaniu od w\u0142asnego do\u015bwiadczenia zawodowego oraz do\u015bwiadczenia zespo\u0142\u00f3w, kt\u00f3re prowadz\u0119. Dlatego je\u015bli b\u0119dzie to dla Ciebie niekomfortowe, to z g\u00f3ry przepraszam. Po prostu trudno b\u0119dzie unikn\u0105\u0107 pewnych por\u00f3wna\u0144, maj\u0105cych na celu ukazanie kluczowych czynnik\u00f3w, kt\u00f3re przek\u0142adaj\u0105 si\u0119 na efektywne uczenie si\u0119, a dalej \u2013 na wynik na maturze.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Poradnik ma specyficzn\u0105 konstrukcj\u0119. Przyjmuje on perspektyw\u0119 ucznia, zatem do pewnego stopnia ma na celu nauczy\u0107 Ci\u0119 my\u015ble\u0107 jak Twoje dziecko i wczu\u0107 si\u0119 w jego problemy zwi\u0105zane z przygotowaniem do matury. Ostatecznie je\u015bli zrozumiesz te problemy, b\u0119dziesz w stanie odpowiedzie\u0107 na jedno bardzo wa\u017cne pytanie.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Czy ja, jako rodzic, robi\u0119 wszystko, co mog\u0119, aby pom\u00f3c mojemu dziecku w przygotowaniu do matury?<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Zaczniemy od opisania problem\u00f3w, z jakimi mo\u017ce boryka\u0107 si\u0119 Twoje dziecko. Nast\u0119pnie przejdziemy przez pytania jakie Ty, jako rodzic, powiniene\u015b sobie zada\u0107. Na ko\u0144cu podsumujemy ca\u0142o\u015b\u0107.<\/span><\/p>\n<div id=\"row-unique-0\" class=\"vc_row wnm-pattern-neutral style-color-wnm-background-bg row-container\" data-parent=\"true\" data-section=\"0\">\n<div class=\"row limit-width row-parent\" data-imgready=\"true\">\n<div class=\"wpb_row row-inner\">\n<div class=\"wpb_column pos-top pos-center align_center column_parent col-lg-8 single-internal-gutter\" style=\"width: 100%;\">\n<div class=\"uncol style-light\">\n<div class=\"uncoltable\">\n<div class=\"uncell no-block-padding\">\n<div class=\"uncont\">\n<div class=\"vc_custom_heading_wrap \">\n<div class=\"heading-text el-text\">\n<h2 class=\"h2\">Chcesz zdoby\u0107 wymarzony wynik na maturze?<\/h2>\n<\/div>\n<div class=\"clear\"><\/div>\n<\/div>\n<div class=\"uncode_text_column text-lead\">\n<p data-pm-slice=\"1 1 []\">Kursy Wi\u0119cej ni\u017c Matura pozwol\u0105 Tobie na usystematyzowanie wiedzy, wykorzystanie starannie wyselekcjonowanych materia\u0142\u00f3w, nauk\u0119 z profesjonalnej bazy pyta\u0144 i wsparcie do\u015bwiadczonej kadry.<\/p>\n<\/div>\n<p><span class=\"btn-container\"><a class=\"custom-link btn btn-xl border-width-0 btn-color-web-primary btn-icon-left\" href=\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/kursy\/\">Poznaj kursy<\/a><\/span><\/p>\n<\/div>\n<\/div>\n<\/div>\n<\/div>\n<\/div>\n<\/div>\n<\/div>\n<\/div>\n<h3>Problemy maturzysty<\/h3>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Gdy my\u015blimy o realizacji jakiegokolwiek celu edukacyjnego, musimy zmierzy\u0107 si\u0119 z kilkoma uniwersalnymi problemami. Nale\u017c\u0105 do nich:<\/span><\/p>\n<ol>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Problem z selekcj\u0105 materia\u0142u.<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Problem z zaplanowaniem nauki.<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Problem z usystematyzowaniem wiedzy do konkretnego egzaminu.<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Problem z brakiem dost\u0119pu do odpowiedniego wsparcia ze strony otoczenia.<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Problem z motywacj\u0105 do nauki.<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Problem ze zm\u0119czeniem i brakiem czasu na nauk\u0119, co przek\u0142ada si\u0119 na nisk\u0105 efektywno\u015b\u0107 nauki.<\/span><\/li>\n<\/ol>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\"><br \/>\nWyzwania maturzysty wpisuj\u0105 si\u0119 w ten model, cho\u0107 maj\u0105 r\u00f3wnie\u017c kilka unikalnych aspekt\u00f3w. Niemniej na bazie ostatnich lat pracy nad kursami przygotowuj\u0105cymi do matur mog\u0119 z du\u017c\u0105 pewno\u015bci\u0105 stwierdzi\u0107, \u017ce wymienione problemy dotycz\u0105 wi\u0119kszo\u015bci uczni\u00f3w i powinny stanowi\u0107 g\u0142\u00f3wny obiekt uwagi zar\u00f3wno rodzica, jak i osoby ucz\u0105cej si\u0119.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Gdy spojrzymy na powy\u017csze problemy, to w pierwszym odruchu mo\u017cemy je podzieli\u0107 na dwie grupy. Problemy zwi\u0105zane z samym sposobem uczenia si\u0119 oraz problemy natury motywacyjnej czy te\u017c psychofizycznej. Jest to oczywi\u015bcie prawid\u0142owa obserwacja.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Je\u015bli jednak zastanowimy si\u0119 nad nimi g\u0142\u0119biej, to oka\u017ce si\u0119, \u017ce zasadniczo wszystkie sze\u015b\u0107 problem\u00f3w dotyczy po prostu sposobu uczenia si\u0119. W\u0142a\u015bnie w tym obszarze powinni\u015bmy szuka\u0107 czynnik\u00f3w, kt\u00f3re poprawi\u0105 efektywno\u015b\u0107 nauki, je\u015bli odpowiednio je zmodyfikujemy. Dalej prze\u0142o\u017cy si\u0119 to na lepsze przygotowanie do egzaminu maturalnego.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Dlatego poradnik skupia si\u0119 g\u0142\u00f3wnie na wspomnianych sze\u015bciu problemach \u2013 bo, jak p\u00f3\u017aniej zauwa\u017cysz, nawet problem z motywacj\u0105 mo\u017ce mie\u0107 tak prozaiczn\u0105 przyczyn\u0119 jak brak posiadania cho\u0107by prostego, indywidualnego planu nauki. Z tego powodu ju\u017c teraz po raz pierwszy zaznacz\u0119, \u017ce powy\u017csze problemy naturalnie z siebie wynikaj\u0105 i pot\u0119guj\u0105 wzajemnie swoj\u0105 si\u0142\u0119, je\u015bli wyst\u0119puj\u0105 jednocze\u015bnie. Brak wiedzy w opisywanym zakresie skutkuje r\u00f3wnie\u017c tym, \u017ce wielu rodzic\u00f3w, uczni\u00f3w, a nawet nauczycieli, nie wie, co zrobi\u0107, aby lepiej przygotowa\u0107 si\u0119 do matury. Nie wystarczy bowiem powiedzie\u0107 uczniowi: \u201eMasz tu ksi\u0105\u017cki, tutaj zadania \u2013 je\u017celi b\u0119dziesz chcia\u0142, to si\u0119 nauczysz\u2026 wystarczy chcie\u0107\u201d.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Ot\u00f3\u017c nie, nie wystarczy. Gdyby tak by\u0142o, ten poradnik by nie powsta\u0142, a ja zapewne zajmowa\u0142bym si\u0119 w \u017cyciu czym\u015b innym. Efektywne uczenie si\u0119, kt\u00f3re w du\u017cej mierze jest motywem przewodnim tego instrukta\u017cu, nie jest intuicyjne. Oznacza to, \u017ce niewielu uczni\u00f3w wie, jak uczy\u0107 si\u0119 efektywnie \u2013 i jest to g\u0142\u00f3wna przyczyna ich problem\u00f3w.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Wspomniane wy\u017cej problemy uk\u0142adaj\u0105 si\u0119 w kolejne kroki, jakie nale\u017cy podj\u0105\u0107, aby usprawni\u0107 swoj\u0105 nauk\u0119. Musimy wiedzie\u0107, czego dok\u0142adnie mamy si\u0119 nauczy\u0107, podzieli\u0107 to na ma\u0142e cz\u0119\u015bci, dalej pouk\u0142ada\u0107 te fragmenty w sesje nauki, czyli plan nauki. Na tym etapie rozpoczynamy uczenie si\u0119, kt\u00f3rego wa\u017cnym aspektem jest systematyzacja wiedzy, prowadz\u0105ca do osi\u0105gni\u0119cia stanu \u015bwiadomej kompetencji. Osi\u0105gni\u0119cie tego stanu jest bardzo wa\u017cne, gdy\u017c stanowi jeden z trzech fundamentalnych czynnik\u00f3w buduj\u0105cych motywacj\u0119 do nauki, pozwalaj\u0105c\u0105 uczy\u0107 si\u0119 przez wiele miesi\u0119cy.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Podczas uczenia si\u0119 potrzebujemy sta\u0142ego wsparcia ze strony nauczycieli lub innych os\u00f3b, kt\u00f3re wiedz\u0105, jak przygotowa\u0107 si\u0119 do konkretnego egzaminu maturalnego. W toku ca\u0142ego tego okresu musimy natomiast dba\u0107 o to, aby nasza motywacja utrzymywa\u0142a si\u0119 na wysokim poziomie, co zapobie\u017ce przem\u0119czeniu i umo\u017cliwi sta\u0142\u0105 realizacj\u0119 za\u0142o\u017ce\u0144 naszego planu nauki.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Wydaje si\u0119 to proste, prawda? Skoro tak, to my\u015bl\u0119, \u017ce na wi\u0119kszo\u015b\u0107 pyta\u0144, jakie zadam Ci w dalszej cz\u0119\u015bci przewodnika, b\u0119dziesz zna\u0107 odpowiedzi. Zaczynajmy.<\/span><\/p>\n<h4>1. Selekcja materia\u0142u<\/h4>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Je\u015bli chcesz pom\u00f3c swojemu dziecku w aspekcie selekcji materia\u0142u, musisz zada\u0107 sobie przynajmniej 3 pytania:<\/span><\/p>\n<ol>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy moje dziecko ma wszystkie materia\u0142y potrzebne do przygotowania si\u0119 do matury?<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy moje dziecko wie, jakie zagadnienia s\u0105 najwa\u017cniejsze do opanowania, aby odpowiednio przygotowa\u0107 si\u0119 do matury?<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy moje dziecko ma dost\u0119p do arkuszy z zadaniami maturalnymi wraz z wyja\u015bnieniami prawid\u0142owych rozwi\u0105za\u0144 oraz kluczem egzaminacyjnym?<\/span><\/li>\n<\/ol>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\"><br \/>\nGdy nauczyciel lub rodzic zadaj\u0105 te pytania maturzy\u015bcie, przewa\u017cnie odpowiedzi brzmi\u0105: \u201etak, tak, tak\u201d. Ale kiedy porozmawiamy chwil\u0119 z maturzystami, oka\u017ce si\u0119, \u017ce wielu z nich ma na my\u015bli co\u015b ca\u0142kowicie innego ni\u017c nauczyciel czy rodzic. Maturzysta mo\u017ce uwa\u017ca\u0107, \u017ce ma wszystko, co jest potrzebne do matury, bo posiada ksi\u0105\u017cki. Odpowiada twierdz\u0105co, my\u015bl\u0105c, \u017ce to wszystko, czego potrzebuje. Dlatego warto upewni\u0107 si\u0119, \u017ce ma r\u00f3wnie\u017c kompendia, podsumowania, w\u0142asne notatki z wcze\u015bniejszych etap\u00f3w nauki oraz dost\u0119p do porad nauczyciela czy korepetytora, kt\u00f3rzy wiedz\u0105, na co zwr\u00f3ci\u0107 uwag\u0119 przy nauce. Ostatecznie na maturze nie tylko potrzebna jest wiedza \u2013 nale\u017cy tak\u017ce potrafi\u0107 wykorzystywa\u0107 j\u0105 w konkretny spos\u00f3b, zgodny z kluczem.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Gdy dopytamy maturzysty, czy wie, jakie zagadnienia s\u0105 najwa\u017cniejsze, prawdopodobnie oka\u017ce si\u0119, \u017ce jego wiedza jest z\u0142udna, bo s\u0105dzi, \u017ce wszystko jest wa\u017cne \u2013 a tak nie jest. Owszem, istnieje szansa, \u017ce dane zagadnienie jest wylistowane w wymaganiach. S\u0105 jednak zagadnienia, kt\u00f3re pojawiaj\u0105 si\u0119 zdecydowanie cz\u0119\u015bciej. Ju\u017c sam ten fakt powoduje, \u017ce efektywny plan nauki nie b\u0119dzie wynika\u0142 z kolejno\u015bci pojawiania si\u0119 zagadnie\u0144 w wymaganiach, ale prawdopodobie\u0144stwa pojawiania si\u0119 ich na maturze, oszacowanego na bazie wcze\u015bniejszych matur. To jest wiedza, kt\u00f3r\u0105 przewa\u017cnie maj\u0105 nauczyciele lub korepetytorzy. Uczniowie jej nie posiadaj\u0105, g\u0142\u00f3wnie dlatego, \u017ce zdobycie tej wiedzy jest bardzo czasoch\u0142onne. Ma to tym wi\u0119ksze znaczenie, im mniej czasu pozosta\u0142o do matury, gdy\u017c wi\u0119kszo\u015b\u0107 maturzyst\u00f3w nie b\u0119dzie w stanie zrealizowa\u0107 wszystkiego \u2013 priorytetyzacja przyswajania konkretnych zagadnie\u0144 pomaga zmaksymalizowa\u0107 wynik.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Gdy spytamy maturzyst\u0119 o to, czy ma dost\u0119p do arkuszy z zadaniami maturalnymi, ucze\u0144 mo\u017ce my\u015ble\u0107, \u017ce ma do nich dost\u0119p, bo w szkole rozwi\u0105zuj\u0105 zadania maturalne. Mo\u017ce tak\u017ce w ka\u017cdej chwili pobra\u0107 je z Internetu. Jednak aby poprawi\u0107 efektywno\u015b\u0107 przygotowania do matury, ka\u017cdy ucze\u0144 powinien mie\u0107 swoje zadania, najlepiej z komentarzami i wyja\u015bnieniami, a jeszcze lepiej, je\u015bli dodatkowo b\u0119dzie mia\u0142 dost\u0119p do klucza egzaminacyjnego wraz z komentarzami egzaminator\u00f3w. Dodatkowo wiele zbior\u00f3w zada\u0144 zamieszcza arkusze maturalne w formie oryginalnej \u2013 warto jednak poszuka\u0107 takich, kt\u00f3re maj\u0105 zrealizowany podzia\u0142 zada\u0144 wedle konkretnych zagadnie\u0144. To znacznie u\u0142atwia nauk\u0119 i przyspiesza pojawienie si\u0119 efekt\u00f3w. Istnieje wiele rozwi\u0105za\u0144, kt\u00f3re zaspokajaj\u0105 te cele, w wi\u0119kszo\u015bci s\u0105 to rozwi\u0105zania komercyjne. W szko\u0142ach bowiem, przy ograniczonej liczbie zaj\u0119\u0107 i wielu osobach w klasie, bardzo trudno jest zapewni\u0107 uczniom wszystkie niezb\u0119dne warunki.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Jako rodzic jeste\u015b w stanie pom\u00f3c swojemu dziecku poprzez upewnienie si\u0119, jak ono rozumie wymienione wy\u017cej kwestie, a tak\u017ce poprzez dostarczenie mu wszystkich niezb\u0119dnych materia\u0142\u00f3w. Je\u015bli nie czujesz si\u0119 na tyle pewnie, aby samodzielnie pom\u00f3c w tych kwestiach swojemu dziecku, to wystarcz\u0105 nawet jedna czy dwie wizyty na korepetycjach \u2013 pod warunkiem, \u017ce korepetytor po\u015bwi\u0119ci ten czas na pomoc w zaplanowaniu indywidualnej nauki Twojego dziecka. Mo\u017cna bardzo wiele osi\u0105gn\u0105\u0107 w ten spos\u00f3b bez konieczno\u015bci regularnego, wielomiesi\u0119cznego czy nawet wieloletniego ucz\u0119szczania na korepetycje. Mo\u017cna te\u017c zdecydowa\u0107 si\u0119 na kurs, kt\u00f3ry oferuje wszystkie konieczne elementy.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Zadbanie o te kwestie stanowi fundament, gdy\u017c ostatecznie nawet zdolny i pracowity ucze\u0144 nie osi\u0105gnie wysokiego wyniku na maturze, je\u015bli nie b\u0119dzie wiedzia\u0142, czego si\u0119 nauczy\u0107, na czym skupi\u0107 si\u0119 najbardziej, oraz nie przerobi wystarczaj\u0105cej liczby zada\u0144 maturalnych.<\/span><\/p>\n<h4>2. Plan nauki<\/h4>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Gdy mamy ju\u017c materia\u0142y do nauki, wiemy na czym si\u0119 skupi\u0107 oraz mamy mo\u017cliwo\u015b\u0107 \u0107wiczenia zdobywanej wiedzy, mo\u017cemy w\u00f3wczas zastanowi\u0107 si\u0119 nad najlepszym planem nauki. Najlepszym, czyli spersonalizowanym, dostosowanym do konkretnego ucznia, jego mo\u017cliwo\u015bci czasowych, intelektualnych i emocjonalnych.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Je\u015bli chcesz pom\u00f3c swojemu dziecku w aspekcie planowania nauki, musisz zada\u0107 sobie przynajmniej 3 pytania:<\/span><\/p>\n<ol>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy moje dziecko ma plan nauki do konkretnych egzamin\u00f3w maturalnych?<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy moje dziecko ma wystarczaj\u0105co du\u017co czasu, aby zrealizowa\u0107 sw\u00f3j plan nauki do matury?<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy moje dziecko realizuje za\u0142o\u017cenia swojego planu nauki? Innymi s\u0142owy, czy w toku miesi\u0119cy nauki do matury w og\u00f3le monitoruje tempo nauki oraz sw\u00f3j poziom przygotowania?<\/span><\/li>\n<\/ol>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\"><br \/>\nNa podstawie do\u015bwiadcze\u0144 w\u0142asnych, jak i zespo\u0142owych, mog\u0119 \u015bmia\u0142o stwierdzi\u0107, \u017ce wi\u0119kszo\u015b\u0107 uczni\u00f3w nie ma konkretnego planu nauki, nie wie, ile ma do zrobienia oraz ile czasu zajmie nauka \u2013 przez to nie monitoruje swojego tempa nauki ani poziomu przygotowania. Zasadniczo w\u0142a\u015bnie z tych wzgl\u0119d\u00f3w tak wiele os\u00f3b korzysta z korepetycji, gdy\u017c odpowiedzialno\u015b\u0107 w wi\u0119kszo\u015bci przypadk\u00f3w bierze korepetytor. Niemniej zazwyczaj korepetytorzy nie planuj\u0105 indywidualnej nauki ucznia, daj\u0105c mu jedynie wskaz\u00f3wki co do tego, jak ma si\u0119 przygotowa\u0107 na kolejne spotkania. W efekcie ucze\u0144 traci ogromny potencja\u0142 do tego, aby efektywnie wykorzysta\u0107 czas pomi\u0119dzy spotkaniami.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Podobnie wiele kurs\u00f3w przygotowuj\u0105cych do matury w swoich programach nauczania uwzgl\u0119dnia jedynie czas samych spotka\u0144, a nie ca\u0142o\u015bciowy czas, jaki ucze\u0144 musi po\u015bwi\u0119ci\u0107 na nauk\u0119, aby osi\u0105gn\u0105\u0107 wymarzony wynik. Mi\u0119dzy jednym a drugim jest znacz\u0105ca r\u00f3\u017cnica! Bo je\u015bli za\u0142o\u017cymy, \u017ce kurs do matury trwa 50 godzin, to powinni\u015bmy kalkulowa\u0107, \u017ce na ka\u017cd\u0105 godzin\u0119 kursu ucze\u0144 powinien po\u015bwi\u0119ci\u0107 dodatkowe 3, a nawet 4 godziny w domu, w czasie kt\u00f3rych b\u0119dzie przygotowywa\u0107 si\u0119 do spotka\u0144 na kursie, powtarza\u0107 materia\u0142 oraz \u0107wiczy\u0107 zadania maturalne. Wielu uczni\u00f3w oraz rodzic\u00f3w s\u0105dzi, \u017ce wiele z dost\u0119pnych na rynku us\u0142ug edukacyjnych przygotowuje ca\u0142o\u015bciowo \u2013 niestety tak nie jest. Nie robi\u0105 tego ani szko\u0142a, ani korepetycje, ani wi\u0119kszo\u015b\u0107 klasycznych kurs\u00f3w oferuj\u0105cych przygotowanie do matury. Nie dlatego, \u017ce nie chc\u0105, tylko dlatego, \u017ce jest to dla nich logistycznie lub technologicznie nieosi\u0105galne.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Kwestia planowania nauki jest niezmiernie wa\u017cna, gdy\u017c stanowi najbardziej fundamentaln\u0105 umiej\u0119tno\u015bci uczenia si\u0119. Jest to co\u015b, co bardzo cz\u0119sto odr\u00f3\u017cnia ucznia pi\u0105tkowego od dw\u00f3jkowego. Fakt, \u017ce ucze\u0144 potrafi si\u0119 uczy\u0107, powoduje, \u017ce mo\u017ce on z jednej godziny nauki wyci\u0105gn\u0105\u0107 znacznie wi\u0119cej efekt\u00f3w. A te efekty zaczynaj\u0105 mu pomaga\u0107 w czasie i kumuluj\u0105 si\u0119; ka\u017cde kolejne wyzwania jest \u0142atwiejsze, bo ucze\u0144 ma wi\u0119ksz\u0105 wiedz\u0119 z ka\u017cdym dniem. Uczniowie, kt\u00f3rzy \u017ale planuj\u0105 nauk\u0119, nie kumuluj\u0105 swojej wiedzy tak efektywnie, dlatego z biegiem roku szkolnego maj\u0105 coraz wi\u0119ksze problemy, bo materia\u0142 jest dla nich coraz trudniejszy.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Upewnienie si\u0119, \u017ce nasze dziecko to potrafi, albo \u017ce kto\u015b naszemu dziecku w tym pomo\u017ce, powinno stanowi\u0107 jedno z kluczowych rzeczy, kt\u00f3re jako rodzic mo\u017cesz zapewni\u0107 swojemu dziecku.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Dobry plan nauki zak\u0142ada, \u017ce materia\u0142 jest podzielony na dwie wi\u0119ksze cz\u0119\u015bci \u2013 sesje nauki teorii oraz sesje odtw\u00f3rkowe (czy te\u017c \u0107wiczebne). Nast\u0119pnie sesje te powinny by\u0107 przydzielone do konkretnych dni w kalendarzu. Dalej ucze\u0144 powinien sprawdzi\u0107, ile miesi\u0119cy zajmie mu zrealizowanie tego planu. P\u00f3\u017aniej pozostaje realizacja plan nauki i kontrola tempa.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Posiadanie planu nauki ma wiele pozytywnych skutk\u00f3w.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Po pierwsze, odci\u0105\u017ca ucznia z ci\u0105g\u0142ego my\u015blenia o tym, co powinien zrealizowa\u0107.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Po drugie, uspokaja ucznia, bo ten wie dok\u0142adnie, co ma robi\u0107.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Po trzecie, realizacja planu daje poczucie przybli\u017cania si\u0119 do wymarzonego celu, a w efekcie dzia\u0142a na nasz uk\u0142ad nagrody; wydziela si\u0119 dopamina w cz\u0119\u015bci m\u00f3zgu odpowiedzialnej za generowanie uczucia satysfakcji zwi\u0105zanej ze zbli\u017caniem si\u0119 do celu. Skutkuje to wzrostem motywacji do dalszej nauki.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Po czwarte, plan nauki pozwala monitorowa\u0107 tempo nauki i poziom przygotowania. Dzi\u0119ki temu ucze\u0144 z wyprzedzeniem wie, czy ma zaleg\u0142o\u015bci, oraz widzi, z kt\u00f3rymi zagadnieniami radzi sobie lepiej, a z kt\u00f3rymi gorzej.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Je\u015bli ucze\u0144 nie posiada planu, to nie czerpie zysku z wszystkich tych element\u00f3w. Jest pe\u0142en niepokoju, nie wie, czy i jak jest przygotowany do egzaminu maturalnego, a czasami r\u00f3wnie\u017c zaczyna uczy\u0107 si\u0119 coraz mniej, bo jego motywacja do wk\u0142adania wysi\u0142ku w nauk\u0119 spada. A spada, poniewa\u017c kiedy nie mamy planu nauki, nie mamy mo\u017cliwo\u015bci obserwowania efekt\u00f3w naszych dzia\u0142a\u0144. Bez monitorowania efekt\u00f3w nie czujemy, \u017ce przybli\u017camy si\u0119 do celu, a to z psychologicznego punktu widzenia jest jednym z najsilniej demotywuj\u0105cych nas czynnik\u00f3w.<\/span><\/p>\n<h4>3. Systematyzacja wiedzy<\/h4>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Je\u015bli chcesz pom\u00f3c swojemu dziecku w aspekcie systematyzacji wiedzy, musisz zada\u0107 sobie przynajmniej 3 pytania:<\/span><\/p>\n<ol>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy moje dziecko uwzgl\u0119dni\u0142o w swoim planie nauki odpowiednio wiele powt\u00f3rek\/odtw\u00f3rek?<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy moje dziecko rozumie, co to jest aktywne uczenie si\u0119?<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy moje dziecko systematycznie pracuje z zadaniami maturalnymi?<\/span><\/li>\n<\/ol>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\"><br \/>\nSystematyzacja wiedzy polega na tym, \u017ce nie zapominamy tego, czego uczyli\u015bmy si\u0119 wczoraj czy miesi\u0105c temu, a dzi\u0119ki regularnym powt\u00f3rkom stale do tego wracamy, buduj\u0105c wiedz\u0119 i pe\u0142ne zrozumienie tematu. Najprostszym sposobem sprawdzenia, czy rzeczywi\u015bcie rozumiemy i pami\u0119tamy materia\u0142, jest zweryfikowanie umiej\u0119tno\u015bci wyt\u0142umaczenia zagadnienia w\u0142asnymi s\u0142owami lub wykorzystania wiedzy z sukcesem przy rozwi\u0105zywaniu zada\u0144 maturalnych.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Podstawowym narz\u0119dziem do osi\u0105gania tych cel\u00f3w s\u0105 powt\u00f3rki \u2013 cho\u0107 lepszym okre\u015bleniem s\u0105 odtw\u00f3rki. Ale o tym, dlaczego tak jest i czym r\u00f3\u017cni si\u0119 jedno od drugiego, napisz\u0119 p\u00f3\u017aniej. Je\u015bli chodzi o przygotowanie do egzaminu o konkretnie wyznaczonej dacie, to plan nauki Twojego dziecka powinien zak\u0142ada\u0107 minimum 50% czasu po\u015bwi\u0119conego na odtw\u00f3rki, czyli na aktywne przypominanie sobie tego, czego ju\u017c si\u0119 uczy\u0142o, i rozwi\u0105zywanie zada\u0144 maturalnych. Je\u015bli to mo\u017cliwe, to nawet lepiej jest, aby czas ten wynosi\u0142 60\u201370% ca\u0142ego czasu nauki.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Fakt, \u017ce wi\u0119kszo\u015b\u0107 uczni\u00f3w nie realizuje tego za\u0142o\u017cenia, jest przyczyn\u0105 problem\u00f3w z nauk\u0105, pojawiania si\u0119 zaleg\u0142o\u015bci oraz zawiedzionych oczekiwa\u0144 po wyj\u015bciu z sali egzaminacyjnej.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Aby to zrozumie\u0107 g\u0142\u0119biej, musimy pom\u00f3wi\u0107 o aktywnym uczeniu si\u0119, kt\u00f3rego kluczowym aspektem jest aktywne odtwarzanie informacji. Mi\u0119dzy innymi dlatego s\u0142owo odtw\u00f3rki bardziej pasuje do scharakteryzowania tego zjawiska, gdy\u017c powtarzanie nie zawsze zak\u0142ada odtwarzanie informacji \u2013 cho\u0107 wielu uczni\u00f3w my\u015bli, \u017ce tak jest. To dalej prowadzi do rozwijania zjawiska iluzji wiedzy, czyli przekonania, \u017ce jeste\u015bmy przygotowani, cho\u0107 tak naprawd\u0119 nasza wiedza jest z\u0142udna i bardzo ulotna.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Odtwarzanie informacji polega na aktywnym przypominaniu sobie ich bez \u017cadnej dodatkowej pomocy. Z psychologicznego punktu widzenia proces odtwarzania informacji zachodzi pomi\u0119dzy pami\u0119ci\u0105 d\u0142ugotrwa\u0142\u0105 a pami\u0119ci\u0105 operacyjn\u0105. Przeciwnym do odtwarzania jest proces kodowania informacji, czyli zapami\u0119tywania. Co wa\u017cne, oba te procesy s\u0105 stymulowane przez r\u00f3\u017cne aktywno\u015bci w trakcie uczenia si\u0119. Gdy wi\u0119c czytamy, s\u0142uchamy albo ogl\u0105damy wyk\u0142ad wideo, to kodujemy informacje. Kiedy za\u015b uczymy si\u0119 z fiszek, rozwi\u0105zujemy zadania maturalne lub tworzymy w\u0142asne notatki \u2013 odtwarzamy informacje. Efektywna nauka powinna zawiera\u0107 jedno i drugie. Niestety, ze wzgl\u0119du na niski poziom \u015bwiadomo\u015bci spo\u0142ecze\u0144stwa w tym temacie, nadal wi\u0119kszo\u015b\u0107 uczni\u00f3w, rodzic\u00f3w, a nawet nauczycieli, w spos\u00f3b nieoptymalny uczy si\u0119 lub pomaga w nauce.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Aktywne uczenie si\u0119 polega na tym, \u017ce przez zdecydowan\u0105 wi\u0119kszo\u015b\u0107 czasu ucze\u0144 samodzielnie realizuje nauk\u0119, kontroluje to, czego i jak si\u0119 uczy, co notuje, co odtwarza, jakie zadania maturalne rozwi\u0105zuje. Innymi s\u0142owy, aktywne uczenie si\u0119 w du\u017cej mierze naj\u0142atwiej realizowane jest, gdy ucze\u0144 uczy si\u0119 samodzielnie. To tak\u017ce rzuca \u015bwiat\u0142o na fakt, dlaczego osoby, kt\u00f3re potrafi\u0105 si\u0119 uczy\u0107, w du\u017cej mierze nie potrzebuj\u0105 dodatkowej pomocy. \u017baden nauczyciel czy kurs nie wykona bowiem tej pracy za ucznia. Niezale\u017cnie od tego, jak barwnie kto\u015b pr\u00f3bowa\u0142by sprzeda\u0107 Ci co\u015b, co ma pom\u00f3c Twojemu dziecku, nikt nie wykona tej pracy za nie. Mo\u017cna por\u00f3wna\u0107 to do chodzenia si\u0142owni\u0119 \u2013 nawet je\u015bli mamy najlepszego trenera czy najwy\u017cszej jako\u015bci sprz\u0119ty, bez samodzielnego wykonywania \u0107wicze\u0144 nie pojawi\u0105 si\u0119 efekty. Tak ju\u017c dzia\u0142a nasza biologia i ma to odzwierciedlenie r\u00f3wnie\u017c przy wysi\u0142ku intelektualnym, czyli uczeniu si\u0119.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Aby pom\u00f3c swojemu dziecku w tym aspekcie, mo\u017cesz je wyedukowa\u0107, czyli wyt\u0142umaczy\u0107 mu, czym s\u0105 aktywne uczenie si\u0119, aktywne odtwarzanie, jakie dzia\u0142ania przy nauce s\u0105 konieczne do w\u0142\u0105czenia procesu odtwarzania informacji. Dalej musisz upewni\u0107 si\u0119, czy plan nauki Twojego dziecka uwzgl\u0119dnia czas na odtwarzanie wiedzy teoretycznej i \u0107wiczenie zada\u0144 maturalnych.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Aktywne uczenie si\u0119 to zasadniczy aspekt r\u00f3\u017cni\u0105cy ucznia, kt\u00f3ry na poziomie liceum bez problemu realizuje za\u0142o\u017cenia programu, od tego, kt\u00f3ry ma trudno\u015bci w nauce. I za to kategoryczne stwierdzenie bior\u0119 ca\u0142kowit\u0105 odpowiedzialno\u015b\u0107. Uwa\u017cam, \u017ce nawet je\u015bli znajdziemy inne przyczyny tych r\u00f3\u017cnic i dok\u0142adnie je przeanalizujemy, ostatecznie dojdziemy do wniosku, i\u017c to bierne uczenie si\u0119 le\u017cy u \u017ar\u00f3d\u0142a problem\u00f3w z nauk\u0105 danego ucznia.<\/span><\/p>\n<h4>4. Wsp\u00f3lna nauka<\/h4>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Przygotowanie do matury to z\u0142o\u017cony proces. Istnieje bowiem w tym aspekcie wiele kwestii, kt\u00f3rych ucze\u0144 samodzielnie nie zrealizuje. Wynika to z faktu, i\u017c egzamin maturalny ma swoj\u0105 specyfik\u0119, a ka\u017cdy przedmiot maturalny cechuje si\u0119 licznymi niuansami, odr\u00f3\u017cniaj\u0105cymi go od innych przedmiot\u00f3w. Innymi s\u0142owy, do ka\u017cdej matury b\u0119dziemy przygotowywa\u0107 si\u0119 troch\u0119 inaczej. Aby wiedzie\u0107, co nale\u017cy zrobi\u0107, nale\u017cy zasi\u0119gn\u0105\u0107 porady kogo\u015b, kto ma w tym do\u015bwiadczenie \u2013 najlepiej nauczyciela, korepetytora lub egzaminatora czy te\u017c jednej osoby b\u0119d\u0105cej w tych trzech rolach jednocze\u015bnie.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Je\u015bli chcesz pom\u00f3c swojemu dziecku w aspekcie zapewnienia mu odpowiedniego wsparcia przy nauce, musisz zada\u0107 sobie przynajmniej 3 pytania:<\/span><\/p>\n<ol>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy szko\u0142a, do kt\u00f3rej ucz\u0119szcza moje dziecko, zapewnia mu dost\u0119p do informacji na temat specyfiki wymaga\u0144 maturalnych?<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Je\u015bli nie, to czy jestem w stanie w jaki\u015b spos\u00f3b zapewni\u0107 mojemu dziecku dost\u0119p do takiego wsparcia i informacji?<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Je\u015bli nawet zapewni\u0119 mu ten dost\u0119p, to czy mam pewno\u015b\u0107, \u017ce moje dziecko rozumie jego warto\u015b\u0107 i rzeczywi\u015bcie z niego korzysta?<\/span><\/li>\n<\/ol>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\"><br \/>\nMy\u015bl\u0119, \u017ce ta kwestia jest stosunkowo klarowna. Aby m\u00f3c zrobi\u0107 co\u015b dobrze, trzeba wiedzie\u0107, w jaki spos\u00f3b. W kontek\u015bcie nauki trzeba by\u0107 \u015bwiadomym, czego mam si\u0119 nauczy\u0107, w jakiej kolejno\u015bci oraz na co szczeg\u00f3lnie zwr\u00f3ci\u0107 uwag\u0119.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">W przypadku ka\u017cdego z przedmiot\u00f3w maturalnych zadania maj\u0105 swoj\u0105 specyfik\u0119, wyra\u017con\u0105 w kluczu egzaminacyjnym. Nauczenie si\u0119 samej teorii to jedno, umiej\u0119tno\u015b\u0107 prawid\u0142owego rozwi\u0105zywania zada\u0144 maturalnych to drugie, a umiej\u0119tno\u015b\u0107 rozwi\u0105zywania zada\u0144 maturalnych prawid\u0142owo i zgodnie z kluczem \u2013 to trzecie. Ka\u017cda z tych umiej\u0119tno\u015bci to osobne zagadnienie. W\u0142a\u015bnie z tego powodu wielu uczni\u00f3w, nawet je\u017celi ma wiedz\u0119 i potrafi odpowiedzie\u0107 na pytanie, traci punkty ze wzgl\u0119du na z\u0142\u0105 konstrukcj\u0119 odpowiedzi.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Jedynym efektywnym sposobem zapewnienia dziecku odpowiedniego wsparcia przy nauce jest mo\u017cliwo\u015b\u0107 wsp\u00f3lnej nauki z nauczycielem czy te\u017c inn\u0105 osob\u0105, kt\u00f3ra dok\u0142adnie zna wymagania egzaminacyjne. Wsp\u00f3lna nauka nie oznacza tutaj dos\u0142ownie uczenia si\u0119 razem w jednym pomieszczeniu, ale przede wszystkim mo\u017cliwo\u015b\u0107 konsultacji rozwi\u0105za\u0144 zada\u0144 maturalnych oraz dost\u0119p do klucza odpowiedzi do przyk\u0142adowych zada\u0144 maturalnych z poprzednich lat.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">W\u0142a\u015bnie korzy\u015bciami p\u0142yn\u0105cymi z mo\u017cliwo\u015bci konsultacji w du\u017cej mierze kieruj\u0105 si\u0119 uczniowie i rodzice, kt\u00f3rzy uwa\u017caj\u0105 indywidualne korepetycje za najlepsz\u0105 form\u0119 przygotowania do matury. Niestety korepetycje r\u00f3wnie\u017c maj\u0105 swoje minusy. I cho\u0107 osobi\u015bcie uwa\u017cam, \u017ce mog\u0105 stanowi\u0107 bardzo wa\u017cny element wspomagaj\u0105cy uczenie si\u0119, to nadal jestem zdania, i\u017c aktywna indywidualna praca ucznia w najwi\u0119kszym stopniu wp\u0142ywa na efekty nauki.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Dodatkowo wa\u017cn\u0105 kwesti\u0105 jest fakt, i\u017c wi\u0119kszo\u015bci os\u00f3b nie sta\u0107 na korepetycje. W wielu miejscach w Polsce uczniowie w og\u00f3le nie maj\u0105 do nich dost\u0119pu, bo korepetytor\u00f3w jest zbyt ma\u0142o. Z tych wzgl\u0119d\u00f3w warto skorzysta\u0107 z kurs\u00f3w przygotowuj\u0105cych do matury, kt\u00f3re s\u0105 zdecydowanie ta\u0144sze, a je\u015bli s\u0105 dobrze opracowane, to zadzia\u0142aj\u0105 r\u00f3wnie dobrze jak korepetycje, a w pewnych aspektach i dla sporej cz\u0119\u015bci uczni\u00f3w \u2013 nawet lepiej.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Oczywi\u015bcie samo zapewnienie dost\u0119pu do wsparcia to jedno. Twoje dziecko nadal musi zrozumie\u0107 warto\u015b\u0107 tego wsparcia i aktywnie z niego korzysta\u0107 \u2013 tylko wtedy pojawi\u0105 si\u0119 efekty nauki. Ty, jako rodzic, mo\u017cesz systematycznie sprawdza\u0107, anga\u017cowa\u0107 si\u0119 i motywowa\u0107 swoje dziecko do tego, aby z otrzymanego wsparcia efektywnie korzysta\u0142o.<\/span><\/p>\n<h4>5. Motywacja do nauki<\/h4>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Jest to problem, z kt\u00f3rym najcz\u0119\u015bciej zg\u0142aszaj\u0105 si\u0119 do mnie uczniowie, rodzice maturzyst\u00f3w, studenci czy nawet osoby rozwijaj\u0105ce si\u0119 zawodowo \u2013 brak motywacji do nauki, rozwoju czy w og\u00f3le do wk\u0142adania wysi\u0142ku w nauk\u0119. Aby zrozumie\u0107 to zagadnienie, musimy najpierw okre\u015bli\u0107, czym jest motywacja, jak powstaje, co j\u0105 utrzymuje na przestrzeni czasu oraz w jakim stopniu mo\u017cemy mie\u0107 nad ni\u0105 \u015bwiadom\u0105 kontrol\u0119.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Je\u015bli chcesz pom\u00f3c swojemu dziecku zbudowa\u0107 i utrzyma\u0107 wysoki poziom motywacji do nauki, musisz zada\u0107 sobie przynajmniej 3 pytania:<\/span><\/p>\n<ol>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy moje dziecko rozumie warto\u015b\u0107 nauki oraz osi\u0105gni\u0119cia wysokiego wyniku na maturze?<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy moje dziecko czuje, \u017ce ma wystarczaj\u0105ce umiej\u0119tno\u015bci uczenia si\u0119, aby przygotowa\u0107 si\u0119 do matury?<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy moje dziecko czuje, \u017ce otoczenie je wspiera? Innymi s\u0142owy, czy czuje wsparcie moje jako rodzica, nauczycieli i ca\u0142ego \u015brodowiska szkolnego?<\/span><\/li>\n<\/ol>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\"><br \/>\nMotywacja to stan gotowo\u015bci do podj\u0119cia okre\u015blonego dzia\u0142ania. Zmotywowani jeste\u015bmy zawsze w stosunku do czego\u015b, na przyk\u0142ad do nauki. Motywacja ma podstawy nie tylko psychologiczne, ale r\u00f3wnie\u017c fizjologiczne, co jest niezwykle wa\u017cne. Jest ona czym\u015b, czego nie mo\u017cemy na sobie wymusi\u0107 lub wymusi\u0107 na innych. O motywacji trzeba my\u015ble\u0107 w kategorii zjawiska, kt\u00f3re samoistnie pojawia si\u0119, gdy zostan\u0105 spe\u0142nione okre\u015blone warunki.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Po pierwsze, musimy rozumie\u0107, jaka warto\u015b\u0107 p\u0142ynie z realizacji konkretnego celu.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Po drugie, musimy mie\u0107 poczucie, \u017ce wiemy, co nale\u017cy zrobi\u0107, i \u017ce potrafimy to zrobi\u0107, aby cel zrealizowa\u0107.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Po trzecie, musimy mie\u0107 poczucie, \u017ce nasze otoczenie pomaga nam w realizacji celu (albo chocia\u017c nie przeszkadza).<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Teraz porozmawiajmy o kilku zagadnieniach z obszaru wspomnianej ju\u017c fizjologii. Je\u015bli je zrozumiesz i wykorzystasz, b\u0119dziesz w stanie zapewni\u0107 swojemu dziecku zdecydowanie lepsze wsparcie ni\u017c bez ich wykorzystania.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Zrozumienie warto\u015bci celu naszych dzia\u0142a\u0144 jest warunkiem koniecznym do powstania motywacji do realizacji tego celu. Inaczej rzecz ujmuj\u0105c, musimy chcie\u0107 co\u015b zrobi\u0107. Sytuacja przeciwna to przypadek, kiedy nie chcemy czego\u015b robi\u0107, a nawet jeste\u015bmy do tego zmuszani. Niestety, nasza fizjologia dzia\u0142a w taki spos\u00f3b, \u017ce gdy jeste\u015bmy do czego\u015b przymuszani lub sami si\u0119 zmuszamy, pojawiaj\u0105 si\u0119 stres i niepok\u00f3j. Wyra\u017ca si\u0119 to w podwy\u017cszonym poziomie hormonu stresu, zwanego kortyzolem. W efekcie zaburzony jest proces neurogenezy polegaj\u0105cy na tworzeniu si\u0119 nowych neuron\u00f3w i po\u0142\u0105cze\u0144 mi\u0119dzy nimi. Innymi s\u0142owy, proces uczenia si\u0119 jest zaburzony.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Jest to kolejna przyczyna ograniczonych efekt\u00f3w uczenia si\u0119. S\u0105dz\u0119, \u017ce skala tego zjawiska jest ogromna. Ostatecznie jak wielu uczni\u00f3w nie chce chodzi\u0107 do szko\u0142y i czuje si\u0119 do tego zmuszona? W ko\u0144cu nawet prawo tego od nas wymaga. Nie jest to jednak zagadnienie wchodz\u0105ce w zakres tego poradnika, wi\u0119c przejd\u017amy dalej.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">W sytuacji, w kt\u00f3rej chcemy co\u015b zrobi\u0107, mamy wyznaczony cel i do niego d\u0105\u017cymy, w m\u00f3zgu dzia\u0142a nasz uk\u0142ad nagrody, kt\u00f3ry powoduje, \u017ce odczuwamy satysfakcj\u0119, gdy zbli\u017camy si\u0119 do tego celu. Dos\u0142ownie to jest przyczyn\u0105 odczuwania motywacji do dzia\u0142ania, gdy\u017c kiedy zbli\u017camy si\u0119 do celu, wydziela si\u0119 dopamina. Gdy za\u015b go osi\u0105gniemy, jej wydzielanie drastycznie spada. W\u0142a\u015bnie dlatego jasno okre\u015blony cel i plan realizacji nauki s\u0105 tak wa\u017cnymi elementami dbania o motywacj\u0119 do nauki.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Druga kwestia to poczucie skuteczno\u015bci w uczeniu si\u0119. Twoje dziecko, aby czu\u0107 motywacj\u0119 do nauki, musi wiedzie\u0107, co ma robi\u0107. I mam tutaj na my\u015bli ka\u017cd\u0105 ma\u0142\u0105 czynno\u015b\u0107, nawet ustalenie, o kt\u00f3rej godzinie, gdzie i czego b\u0119dzie si\u0119 uczy\u0107. Musi mie\u0107 poczucie, \u017ce ma czas na nauk\u0119 do matury. Obawa, \u017ce nie zd\u0105\u017cy, mo\u017ce skutkowa\u0107 stwierdzeniem, i\u017c i tak nie warto wk\u0142ada\u0107 wysi\u0142ku w nauk\u0119, bo ju\u017c jest na to za p\u00f3\u017ano. W\u0142a\u015bnie dlatego selekcja materia\u0142u, podzielenie go na ma\u0142e cz\u0119\u015bci, u\u0142o\u017cenie w konkretnej kolejno\u015bci, zamienienie na konkretny indywidualny plan nauki s\u0105 tak wa\u017cne. To po prostu daje poczucie, \u017ce wiem, co i kiedy mam robi\u0107 oraz \u017ce jest to w moim zasi\u0119gu. W przeciwnym razie motywacja do dzia\u0142ania nie pojawi si\u0119.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Trzeci czynnik to wsparcie otoczenia. W kontek\u015bcie przygotowania do matury to g\u0142\u00f3wnie wsparcie rodzica i nauczyciela. My\u015bl\u0119, \u017ce je\u015bli nadal czytasz ten poradnik, to rozumiesz, na czym powinno polega\u0107 to wsparcie jako rodzica.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Niemniej chcia\u0142bym w tym kontek\u015bcie doda\u0107 od siebie jeszcze jedn\u0105 wa\u017cn\u0105 rzecz. Jako rodzic masz ogromny wp\u0142yw na motywacj\u0119 dziecka. Jedno s\u0142owo, zdanie albo sytuacja mo\u017ce spowodowa\u0107, \u017ce Twoje dziecko straci wiar\u0119 w siebie, dlatego rola rodzica czy nauczyciela wymaga du\u017cej ostro\u017cno\u015bci w kwestii komunikowania si\u0119 z dzieckiem. Poni\u017cej zamieszczam dla Ciebie kilka porad. Je\u015bli temat zdrowej komunikacji i wspierania rozwoju interesuje Ci\u0119 szerzej, na ko\u0144cu tego poradnika znajdziesz tytu\u0142y dw\u00f3ch bardzo rozwijaj\u0105cych ksi\u0105\u017cek. Gdyby ka\u017cdy rodzic i nauczyciel je przeczyta\u0142, mogliby\u015bmy \u017cy\u0107 w lepszym \u015bwiecie.<\/span><\/p>\n<ol>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Nie buduj w dziecku poczucia winy oraz nie obni\u017caj jego samooceny \u2013 ma to skutki przeciwne do zamierzonych. Je\u015bli powiesz swojemu dziecku, \u017ce je\u015bli nie b\u0119dzie si\u0119 uczy\u0107, to nic nie osi\u0105gnie, b\u0119dzie nieudacznikiem, czy nawet \u017ce matma to jego s\u0142aba strona, to zasadniczo sam przyczyniasz si\u0119 do spe\u0142nienia si\u0119 tych gr\u00f3\u017ab. Tego typu stwierdzenia buduj\u0105 poczucie winy drugiej osoby, zani\u017caj\u0105 samoocen\u0119 i powoduj\u0105 spadek motywacji do wk\u0142adania wysi\u0142ku w nauk\u0119.<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Je\u015bli chcesz pom\u00f3c swojemu dziecku w rozwoju, to wspieraj w nim nastawienie na rozw\u00f3j, a nie na sta\u0142o\u015b\u0107. Wbrew pozorom uczymy si\u0119 i rozwijamy ca\u0142e \u017cycie. Je\u015bli raz powiesz swojemu dziecku, \u017ce jest ma\u0142o inteligentne lub nieudolne, to mo\u017ce ono pomy\u015ble\u0107, \u017ce takie ju\u017c jest i nic tego nie zmieni. Jest to cz\u0119sta przyczyna (i wym\u00f3wka dla uczni\u00f3w) niskiej motywacji do nauki; dlatego \u017ce celuje w ich poczucie skuteczno\u015bci w uczeniu si\u0119.<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Zamiast z\u0142orzeczy\u0107, chwal swoje dziecko za sam fakt pr\u00f3bowania i wk\u0142adania wysi\u0142ku w nauk\u0119, w przeciwie\u0144stwie do chwalenia tylko za efekty nauki. To powoduje pozytywne wzmocnienie i zwi\u0119ksza szans\u0119, \u017ce dziecko zdecyduje si\u0119 ponownie zainwestowa\u0107 energi\u0119 w nauk\u0119. Chwalenie buduje poczucie skuteczno\u015bci w dzia\u0142aniu, zwi\u0119ksza samoocen\u0119 i przez to przek\u0142ada si\u0119 na motywacj\u0119 do nauki. Dobrym przyk\u0142adem dla tego typu komunikat\u00f3w jest na przyk\u0142ad wypowied\u017a: \u201ewidz\u0119 jak du\u017co si\u0119 uczysz, jestem z Ciebie bardzo dumny; pami\u0119taj, aby zrobi\u0107 sobie przerw\u0119 od czasu do czasu, dzi\u0119ki temu nauka jest efektywniejsza\u201d. Jest to zasadne stwierdzenie i zawsze zadzia\u0142a, niezale\u017cnie od tego, czy powiesz je po jednej czy po trzech godzinach nauki.<\/span><\/li>\n<\/ol>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\"><br \/>\nTemat ten jest tak obszerny, \u017ce m\u00f3g\u0142by stanowi\u0107 temat osobnego przewodnika \u2013 dlatego odsy\u0142am Ci\u0119 do wskazanej literatury i bardzo Ci j\u0105 polecam.<\/span><\/p>\n<h4>6. Zm\u0119czenie, brak czasu i niska efektywno\u015b\u0107 uczenia si\u0119<\/h4>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Niezale\u017cnie jednak od wszystkich wcze\u015bniej wspomnianych aspekt\u00f3w nawet najbardziej zmotywowany ucze\u0144, kt\u00f3ry chce i umie si\u0119 uczy\u0107, mo\u017ce polec w starciu z matur\u0105. Uwa\u017cam, \u017ce u \u017ar\u00f3d\u0142a takich sytuacji le\u017c\u0105 dwie przyczyny \u2013 brak czasu na nauk\u0119 i przewlek\u0142e zm\u0119czenie.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Je\u015bli chcesz pom\u00f3c swojemu dziecku w tym aspekcie, musisz zada\u0107 sobie przynajmniej 3 pytania:<\/span><\/p>\n<ol>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy moje dziecko ma odpowiednio du\u017co czasu na nauk\u0119?<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy moje dziecko ma odpowiednio du\u017co czasu na sen i odpoczynek?<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Czy moje dziecko ma odpowiednio du\u017co czasu, aby zrealizowa\u0107 wszystkie swoje aspiracje edukacyjne?<\/span><\/li>\n<\/ol>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\"><br \/>\n\u017byjemy w czasach, w kt\u00f3rych mamy ogromne mo\u017cliwo\u015bci realizowania bardzo wielu aktywno\u015bci. Czasami wchodzi to w konflikt z przygotowaniem do matury, bo dziecko ma po prostu zbyt ma\u0142o czasu, by uczy\u0107 si\u0119 systematycznie i efektywnie. Przyczyn\u0105 takiego stanu rzeczy mog\u0105 by\u0107 nie tylko aktywno\u015bci pozaszkolne. Dla wielu uczni\u00f3w, je\u015bli nie dla wi\u0119kszo\u015bci, nadmiar obowi\u0105zk\u00f3w szkolnych oraz liczba godzin sp\u0119dzanych w szkole stanowi\u0105 g\u0142\u00f3wn\u0105 przyczyn\u0119 braku czasu na indywidualn\u0105 nauk\u0119 do matury. Wiele szk\u00f3\u0142 o tym dobrze wie, wi\u0119c ustawia program tak, aby w klasach maturalnych liczba zaj\u0119\u0107 by\u0142a znacz\u0105co zmniejszona w por\u00f3wnaniu do poprzednich lat nauki w szkole \u015bredniej. I to nie tylko z powodu samego braku czasu na nauk\u0119, ale r\u00f3wnie\u017c zm\u0119czenia, z kt\u00f3rym boryka si\u0119 wielu uczni\u00f3w. Przewlek\u0142ego zm\u0119czenia.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Wyobra\u017a sobie, \u017ce idziesz na 8 godzin do pracy; z dojazdami wychodzi 10 godzin. Wracasz o godzinie 18:00 do domu i\u2026 co robisz? W wi\u0119kszo\u015bci przypadk\u00f3w \u2013 odpoczywasz. Niestety nasz maturzysta nie jest w tak komfortowej sytuacji, bo musi si\u0119 uczy\u0107. Z perspektywy przygotowania do matury to czas pozaszkolny jest moim zdaniem najwa\u017cniejszy i tego czasu, jak i si\u0142, ucze\u0144 powinien mie\u0107 najwi\u0119cej. Jako rodzic jeste\u015b w stanie wspiera\u0107 swoje dziecko w tym aspekcie. Dobrze jest by\u0107 w sta\u0142ej komunikacji ze swoim dzieckiem, rozmawia\u0107 o zm\u0119czeniu i dba\u0107 o to, aby czasami po prostu z czego\u015b zrezygnowa\u0107.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Niestety ambicja cz\u0119sto wygrywa z rozs\u0105dkiem, zatem uczniowie w pierwszej kolejno\u015bci rezygnuj\u0105 z odpoczynku i ze snu. Jest to przyczyn\u0105 wielu problem\u00f3w, kt\u00f3re pojawiaj\u0105 si\u0119 p\u00f3\u017aniej. Sen jest jednym z trzech fundament\u00f3w zdrowia, poza aktywno\u015bci\u0105 fizyczn\u0105 i zbilansowan\u0105 diet\u0105. W trakcie snu nasze cia\u0142o nie tylko si\u0119 regeneruje, ale przede wszystkim zachodzi w nim proces nazywany konsolidacj\u0105 \u015blad\u00f3w pami\u0119ciowych. Innymi s\u0142owy, im wi\u0119cej si\u0119 uczymy i rozwijamy, tym wi\u0119cej snu potrzebujemy. W\u0142a\u015bnie z tego powodu niemowlaki \u015bpi\u0105 tak d\u0142ugo, nawet do 18\u201320 godzin dziennie, natomiast osoby du\u017co, du\u017co starsze potrzebuj\u0105 jedynie 6\u20137 godzin snu. W przypadku nastolatk\u00f3w jest to od 9 do nawet 12 godzin dziennie. Tak, nawet do 12 godzin dziennie. Je\u015bli do\u0142o\u017cymy do tego fakt, \u017ce ci\u0105gle si\u0119 ucz\u0105, to oka\u017ce si\u0119, \u017ce w d\u0142ugofalowej perspektywie pozwolenie swojemu dziecku na regularny i d\u0142ugi sen b\u0119dzie jednym z wa\u017cniejszych gest\u00f3w wsparcia, kt\u00f3re jako rodzic mo\u017cemy mu da\u0107.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Gdy jeste\u015bmy zm\u0119czeni przewlekle, to wpadamy w negatywn\u0105 p\u0119tl\u0119 zwrotn\u0105. Jeste\u015bmy zm\u0119czeni i ma\u0142o \u015bpimy, wi\u0119c nauka jest mniej efektywna. Z tego powodu zaczynamy zarywa\u0107 nocki, aby nadrobi\u0107 zaleg\u0142o\u015bci i jeste\u015bmy coraz bardziej zm\u0119czeni. Efekt\u00f3w nauki jest coraz mniej, a zm\u0119czenie coraz wi\u0119ksze. Kwestia odpowiedniej ilo\u015bci snu jest pierwszym tematem, kt\u00f3ry poruszam w czasie konsultacji, dotycz\u0105cych problem\u00f3w z uczeniem si\u0119.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Id\u0105c dalej, istniej\u0105 te\u017c zaburzenia, choroby, leki lub popularne ostatnio napoje energetyczne, kt\u00f3re mog\u0105 zaburza\u0107 koncentracj\u0119, sen, obni\u017ca\u0107 poziom energii lub powodowa\u0107 senno\u015b\u0107 w ci\u0105gu dnia. Jako lekarz patrz\u0119 r\u00f3wnie\u017c z tej perspektywy \u2013 nie jest to bowiem rzadka sytuacja, kiedy przychodzi do mnie nastolatek z problemami w nauce, a wychodzi z diagnoz\u0105, na przyk\u0142ad, niedoczynno\u015bci tarczycy, kt\u00f3ra te zaburzenia koncentracji powoduje. Dlatego je\u015bli wraz ze swoim dzieckiem zastosowali\u015bcie si\u0119 do wszystkiego, co zawar\u0142em w tym poradniku, a nadal efekt\u00f3w nauki nie ma, to zalecam, aby pomy\u015ble\u0107 o mo\u017cliwych zdrowotnych przyczynach problem\u00f3w w nauce. Warto um\u00f3wi\u0107 si\u0119 do lekarza na standardowe badania kontrolne.<\/span><\/p>\n<h3>Kilka s\u0142\u00f3w na koniec<\/h3>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Mam g\u0142\u0119bok\u0105 nadziej\u0119, \u017ce to, co znajduje si\u0119 w tym przewodniku, pomo\u017ce Ci aktywnie wspiera\u0107 Twoje dziecko w tym trudnym zadaniu, jakim jest przygotowanie do matury.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Je\u015bli ten temat szczeg\u00f3lnie Ci\u0119 interesuje, mam dla Ciebie kilka polece\u0144. Po pierwsze, zapraszam na naszego bloga, gdzie znajdziesz inne tematy, kt\u00f3re mog\u0105 poszerzy\u0107 Twoj\u0105 wiedz\u0119 w tym zakresie oraz w innych obszarach. W szczeg\u00f3lno\u015bci polecam wpis \u201eJak budowa\u0107 motywacj\u0119 do nauki?\u201d, kt\u00f3ry znacznie poszerza tre\u015bci poruszone w przewodniku.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Je\u015bli interesuje Ci\u0119 temat efektywnej nauki, polecam Kurs Efektywnej Nauki, kt\u00f3rego jestem autorem. Jest on przeznaczony dla os\u00f3b 16+, wi\u0119c zar\u00f3wno liceali\u015bci, studenci, jak i rodzice czy nauczyciele wyci\u0105gn\u0105 z niego wiele korzy\u015bci. Kurs jest obszerny, zak\u0142ada oko\u0142o 30 godzin pracy, niemniej tyle jest potrzebne, aby trwale zmieni\u0107 swoje nawyki i podej\u015bcie w kwestii uczenia si\u0119. Proponuj\u0119 jednak, aby maturzy\u015bci realizowali ten kurs tylko, je\u015bli maj\u0105 jeszcze przynajmniej 12 miesi\u0119cy do matury. Je\u015bli czasu jest mniej, to po prostu b\u0119dzie go zbyt ma\u0142o, aby realizacja kursu pomog\u0142a bezpo\u015brednio na maturze.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">Polecam Ci r\u00f3wnie\u017c dwie ksi\u0105\u017cki, kt\u00f3rych tytu\u0142y nie do ko\u0144ca oddaj\u0105 ich tre\u015b\u0107. To s\u0105 te pozycje, o kt\u00f3rych wspomnia\u0142em wcze\u015bniej; dotycz\u0105 temat\u00f3w motywacji i wspierania w rozwoju.<\/span><\/p>\n<ol>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Carol Dweck, <em>Mindset. Nowa psychologia sukcesu<\/em> \u2013 ta pozycja porusza kwestie konsekwencji r\u00f3\u017cnych typ\u00f3w nastawienia do nauki i tego, jak mo\u017cna wspiera\u0107 innych w budowaniu ch\u0119ci do rozwijania si\u0119.<\/span><\/li>\n<li><span style=\"font-weight: 400;\">Marshall Rosenberg, <em>Porozumienie bez przemocy. O j\u0119zyku \u017cycia<\/em> \u2013 publikacja ta porusza tematyk\u0119 sposob\u00f3w komunikacji, kt\u00f3re og\u00f3lnie poprawiaj\u0105 relacje, zbli\u017caj\u0105 ludzi do siebie i pozwalaj\u0105 im osi\u0105ga\u0107 wzajemne zrozumienie.<\/span><\/li>\n<\/ol>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\"><br \/>\nNa sam koniec: tutaj wydarza si\u0119 ta cz\u0119\u015b\u0107 sprzeda\u017cowa, o kt\u00f3rej wspomnia\u0142em na wst\u0119pie. Zach\u0119cam Ci\u0119, aby\u015bcie wraz z Twoim dzieckiem rozwa\u017cyli uczestnictwo w kursach Wi\u0119cej ni\u017c Matura z biologii i\/lub chemii. Powsta\u0142y one z my\u015bl\u0105, aby rozwi\u0105zywa\u0107 wszystkie problemy ucznia i rodzica, kt\u00f3re w du\u017cej mierze zosta\u0142y przedstawione w tym przewodniku. Je\u015bli temat ten Ci\u0119 interesuje, zach\u0119cam do eksploracji strony lub kontaktu z zespo\u0142em Wi\u0119cej ni\u017c Matura. Ch\u0119tnie odpowiemy na Twoje pytania i w\u0105tpliwo\u015bci.<\/span><\/p>\n<p><span style=\"font-weight: 400;\">To ju\u017c wszystko! Mam nadziej\u0119, \u017ce ta lektura Ci pomog\u0142a. \u017bycz\u0119 Ci, aby tak by\u0142o.<\/span><\/p>\n<p><strong>Powodzenia!<\/strong>[\/vc_column_text][\/vc_column][\/vc_row]<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"<p>[vc_row unlock_row_content=&#8221;yes&#8221; row_height_percent=&#8221;0&#8243; back_color=&#8221;color-web-gray-50&#8243; overlay_alpha=&#8221;50&#8243; gutter_size=&#8221;3&#8243; column_width_percent=&#8221;100&#8243; shift_y=&#8221;0&#8243; z_index=&#8221;0&#8243; uncode_shortcode_id=&#8221;134774&#8243; back_color_type=&#8221;uncode-palette&#8221;][vc_column column_width_percent=&#8221;100&#8243; position_vertical=&#8221;middle&#8221; align_horizontal=&#8221;align_center&#8221; gutter_size=&#8221;3&#8243; overlay_alpha=&#8221;50&#8243; shift_x=&#8221;0&#8243; shift_y=&#8221;0&#8243; shift_y_down=&#8221;0&#8243; z_index=&#8221;0&#8243; [&hellip;]<\/p>\n","protected":false},"author":12,"featured_media":3293,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[61],"tags":[],"acf":[],"yoast_head":"<!-- This site is optimized with the Yoast SEO plugin v20.8 - https:\/\/yoast.com\/wordpress\/plugins\/seo\/ -->\n<title>Jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniu do matury? Poradnik - wiecejnizmatura.pl<\/title>\n<meta name=\"description\" content=\"Matura to wyzwanie nie tylko dla dziecka, ale r\u00f3wnie\u017c dla rodzica. Sprawd\u017a, jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniach.\" \/>\n<meta name=\"robots\" content=\"index, follow, max-snippet:-1, max-image-preview:large, max-video-preview:-1\" \/>\n<link rel=\"canonical\" href=\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/\" \/>\n<meta property=\"og:locale\" content=\"pl_PL\" \/>\n<meta property=\"og:type\" content=\"article\" \/>\n<meta property=\"og:title\" content=\"Jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniu do matury? Poradnik - wiecejnizmatura.pl\" \/>\n<meta property=\"og:description\" content=\"Matura to wyzwanie nie tylko dla dziecka, ale r\u00f3wnie\u017c dla rodzica. Sprawd\u017a, jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniach.\" \/>\n<meta property=\"og:url\" content=\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/\" \/>\n<meta property=\"og:site_name\" content=\"wiecejnizmatura.pl\" \/>\n<meta property=\"article:published_time\" content=\"2022-12-13T09:47:38+00:00\" \/>\n<meta property=\"article:modified_time\" content=\"2023-12-04T13:48:08+00:00\" \/>\n<meta property=\"og:image\" content=\"http:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-content\/uploads\/2022\/10\/WNM_glowna-grafika-wpisu_Jak-wesprzec-dziecko-w-nauce_1200-x-630-px.png\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:width\" content=\"2048\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:height\" content=\"1075\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:type\" content=\"image\/png\" \/>\n<meta name=\"author\" content=\"Dariusz Chrapek\" \/>\n<meta name=\"twitter:card\" content=\"summary_large_image\" \/>\n<meta name=\"twitter:label1\" content=\"Napisane przez\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data1\" content=\"Dariusz Chrapek\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:label2\" content=\"Szacowany czas czytania\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data2\" content=\"33 minuty\" \/>\n<script type=\"application\/ld+json\" class=\"yoast-schema-graph\">{\"@context\":\"https:\/\/schema.org\",\"@graph\":[{\"@type\":\"Article\",\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/#article\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/\"},\"author\":{\"name\":\"Dariusz Chrapek\",\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#\/schema\/person\/b86c1128310271e979d7d4f369aaca6c\"},\"headline\":\"Jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniu do matury? Poradnik\",\"datePublished\":\"2022-12-13T09:47:38+00:00\",\"dateModified\":\"2023-12-04T13:48:08+00:00\",\"mainEntityOfPage\":{\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/\"},\"wordCount\":6390,\"commentCount\":0,\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#organization\"},\"articleSection\":[\"2. Poradniki rodzica\"],\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"CommentAction\",\"name\":\"Comment\",\"target\":[\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/#respond\"]}]},{\"@type\":\"WebPage\",\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/\",\"url\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/\",\"name\":\"Jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniu do matury? Poradnik - wiecejnizmatura.pl\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#website\"},\"datePublished\":\"2022-12-13T09:47:38+00:00\",\"dateModified\":\"2023-12-04T13:48:08+00:00\",\"description\":\"Matura to wyzwanie nie tylko dla dziecka, ale r\u00f3wnie\u017c dla rodzica. Sprawd\u017a, jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniach.\",\"breadcrumb\":{\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/#breadcrumb\"},\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"ReadAction\",\"target\":[\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/\"]}]},{\"@type\":\"BreadcrumbList\",\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/#breadcrumb\",\"itemListElement\":[{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":1,\"name\":\"Home\",\"item\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/\"},{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":2,\"name\":\"Jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniu do matury? Poradnik\"}]},{\"@type\":\"WebSite\",\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#website\",\"url\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/\",\"name\":\"wiecejnizmatura.pl\",\"description\":\"Wiecejnizmatura.pl\",\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#organization\"},\"potentialAction\":[{\"@type\":\"SearchAction\",\"target\":{\"@type\":\"EntryPoint\",\"urlTemplate\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/?s={search_term_string}\"},\"query-input\":\"required name=search_term_string\"}],\"inLanguage\":\"pl-PL\"},{\"@type\":\"Organization\",\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#organization\",\"name\":\"wiecejnizmatura.pl\",\"url\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/\",\"logo\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#\/schema\/logo\/image\/\",\"url\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-content\/uploads\/2022\/05\/img-1.png\",\"contentUrl\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-content\/uploads\/2022\/05\/img-1.png\",\"width\":444,\"height\":64,\"caption\":\"wiecejnizmatura.pl\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#\/schema\/logo\/image\/\"}},{\"@type\":\"Person\",\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#\/schema\/person\/b86c1128310271e979d7d4f369aaca6c\",\"name\":\"Dariusz Chrapek\",\"image\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"pl-PL\",\"@id\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#\/schema\/person\/image\/\",\"url\":\"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/b290e7fe46e0fa2a54219ad9958609f3?s=96&d=mm&r=g\",\"contentUrl\":\"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/b290e7fe46e0fa2a54219ad9958609f3?s=96&d=mm&r=g\",\"caption\":\"Dariusz Chrapek\"},\"url\":\"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/author\/dariusz-chrapek\/\"}]}<\/script>\n<!-- \/ Yoast SEO plugin. -->","yoast_head_json":{"title":"Jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniu do matury? Poradnik - wiecejnizmatura.pl","description":"Matura to wyzwanie nie tylko dla dziecka, ale r\u00f3wnie\u017c dla rodzica. Sprawd\u017a, jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniach.","robots":{"index":"index","follow":"follow","max-snippet":"max-snippet:-1","max-image-preview":"max-image-preview:large","max-video-preview":"max-video-preview:-1"},"canonical":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/","og_locale":"pl_PL","og_type":"article","og_title":"Jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniu do matury? Poradnik - wiecejnizmatura.pl","og_description":"Matura to wyzwanie nie tylko dla dziecka, ale r\u00f3wnie\u017c dla rodzica. Sprawd\u017a, jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniach.","og_url":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/","og_site_name":"wiecejnizmatura.pl","article_published_time":"2022-12-13T09:47:38+00:00","article_modified_time":"2023-12-04T13:48:08+00:00","og_image":[{"width":2048,"height":1075,"url":"http:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-content\/uploads\/2022\/10\/WNM_glowna-grafika-wpisu_Jak-wesprzec-dziecko-w-nauce_1200-x-630-px.png","type":"image\/png"}],"author":"Dariusz Chrapek","twitter_card":"summary_large_image","twitter_misc":{"Napisane przez":"Dariusz Chrapek","Szacowany czas czytania":"33 minuty"},"schema":{"@context":"https:\/\/schema.org","@graph":[{"@type":"Article","@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/#article","isPartOf":{"@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/"},"author":{"name":"Dariusz Chrapek","@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#\/schema\/person\/b86c1128310271e979d7d4f369aaca6c"},"headline":"Jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniu do matury? Poradnik","datePublished":"2022-12-13T09:47:38+00:00","dateModified":"2023-12-04T13:48:08+00:00","mainEntityOfPage":{"@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/"},"wordCount":6390,"commentCount":0,"publisher":{"@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#organization"},"articleSection":["2. Poradniki rodzica"],"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"CommentAction","name":"Comment","target":["https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/#respond"]}]},{"@type":"WebPage","@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/","url":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/","name":"Jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniu do matury? Poradnik - wiecejnizmatura.pl","isPartOf":{"@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#website"},"datePublished":"2022-12-13T09:47:38+00:00","dateModified":"2023-12-04T13:48:08+00:00","description":"Matura to wyzwanie nie tylko dla dziecka, ale r\u00f3wnie\u017c dla rodzica. Sprawd\u017a, jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniach.","breadcrumb":{"@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/#breadcrumb"},"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/"]}]},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/jak-pomoc-dziecku-w-przygotowaniu-do-matury-poradnik\/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Home","item":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"Jak pom\u00f3c dziecku w przygotowaniu do matury? Poradnik"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#website","url":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/","name":"wiecejnizmatura.pl","description":"Wiecejnizmatura.pl","publisher":{"@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#organization"},"potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/?s={search_term_string}"},"query-input":"required name=search_term_string"}],"inLanguage":"pl-PL"},{"@type":"Organization","@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#organization","name":"wiecejnizmatura.pl","url":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/","logo":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#\/schema\/logo\/image\/","url":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-content\/uploads\/2022\/05\/img-1.png","contentUrl":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-content\/uploads\/2022\/05\/img-1.png","width":444,"height":64,"caption":"wiecejnizmatura.pl"},"image":{"@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#\/schema\/logo\/image\/"}},{"@type":"Person","@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#\/schema\/person\/b86c1128310271e979d7d4f369aaca6c","name":"Dariusz Chrapek","image":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/#\/schema\/person\/image\/","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/b290e7fe46e0fa2a54219ad9958609f3?s=96&d=mm&r=g","contentUrl":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/b290e7fe46e0fa2a54219ad9958609f3?s=96&d=mm&r=g","caption":"Dariusz Chrapek"},"url":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/author\/dariusz-chrapek\/"}]}},"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3286"}],"collection":[{"href":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/12"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=3286"}],"version-history":[{"count":37,"href":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3286\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":5882,"href":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3286\/revisions\/5882"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media\/3293"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=3286"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=3286"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/wiecejnizmatura.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=3286"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}