Co po maturze z biologii, czyli jakie zawody związane z biologią na Ciebie czekają

Wybierając biologię jako przedmiot maturalny, na pewno zastanawiasz się, jakie studia będą dla Ciebie dostępne i jakie zawody związane z biologią możesz wykonywać po ich ukończeniu. Biologia należy do przedmiotów wymaganych w procesie rekrutacji na różnorodne kierunki studiów niemal wszystkich uczelni wyższych w Polsce. Wiedza biologiczna jest niezbędna w wykonywaniu bardzo wielu różnorodnych zawodów, zarówno tych związanych bezpośrednio z ochroną i poprawą ludzkiego zdrowia, jak i dotyczących funkcjonowania człowieka oraz innych organizmów żywych w wielu różnych aspektach i dziedzinach – naukowej, analityczno-diagnostycznej, produkcyjno-technologicznej, w administracji publicznej i samorządowej oraz w edukacji. Praca po biologii czeka na Ciebie zarówno w sektorze państwowym, jak również w szeroko pojętym sektorze prywatnym (w przedsiębiorstwach lub w formie własnej działalności).

Wybierając dalszą ścieżkę rozwoju edukacyjnego, warto przyjrzeć się temu, jakie zagadnienia biologiczne na etapie liceum i przygotowania do matury są dla Ciebie najciekawsze – to pomoże Ci w wyborze kolejnych kroków prowadzących do osiągnięcia celu, jakim jest wymarzona praca zgodna z Twoimi zainteresowaniami oraz pasjami.

Warto również wziąć pod uwagę fakt, że wszystkie kierunki i wydziały lekarskie oferują wyłącznie studia jednolite, natomiast przeważająca większość nielekarskich kierunków to w Polsce studia I i II stopnia – najpierw licencjackie, a następnie magisterskie. Jest to o tyle ważne, że w niektórych zawodach wystarczy Ci ukończenie studiów pierwszego stopnia, natomiast w innych wymagane jest posiadanie tytułu magistra, aby móc ubiegać się o wiele stanowisk. Uczelnie oferują ponadto część kierunków studiów, o których mowa w tym artykule, w formie studiów podyplomowych (po uzyskaniu tytułu magistra). Mogą one stanowić doskonałą okazję do poszerzenia wiedzy i kompetencji.

Niniejszy tekst ma na celu przybliżyć Ci, jak różnorodne są obecnie zawody związane z biologią, jakie są możliwe ścieżki dalszej edukacji po rozszerzonej biologii, które prowadzą do wykonywania tychże zawodów, a także wskazać na najlepiej płatne zawody związane z biologią. Informacje o zawodach związanych z biologią przedstawimy w podziale ze względu na rodzaj uczelni wyższych, na których kierunkach rozszerzona biologia jest jednym z wymaganych przedmiotów maturalnych.

Studia na kierunkach medycznych od wielu lat należą do najczęściej wybieranych ścieżek edukacji po rozszerzonej biologii na maturze. Wśród polskich uczelni znajdziesz takie, które rekrutują na nie, uwzględniając również inne przedmioty, jak chemia, matematyka czy fizyka (więcej o tym we wpisie Studia medyczne bez matury z biologii i chemii, który pokazuje różnorodność wymagań). Dlatego jeśli myślisz o medycynie, warto sprawdzić aktualne zasady naboru na uczelniach, które Cię interesują. Jeśli zdecydujesz się na studia na jednej z wielu uczelni medycznych, a także na kierunkach medycznych otwartych obecnie również na uczelniach niemedycznych (np. politechnikach), po ich zakończeniu czeka na Ciebie praca związana bezpośrednio z ochroną i poprawą jakości ludzkiego zdrowia. Jeśli wybierzesz kierunek lekarski, po zakończonych 6-letnich jednostopniowych studiach czeka na Ciebie zawód lekarza medycyny ogólnej i możesz rozpocząć praktykę lekarską lub praktykować oraz kształcić się dalej, wybierając jedną z wielu specjalizacji (między innymi chirurgię, pediatrię, kardiologię, psychiatrię i wiele innych), w zależności od Twoich zainteresowań i możliwości danej uczelni, z którymi warto się zapoznać jeszcze przed rozpoczęciem na niej nauki. Po ukończeniu wybranej specjalizacji możesz zostać lekarzem w zakresie: 

Na wydziale lekarskim możesz również kształcić się na kierunku lekarsko-dentystycznym, przygotowując się do zawodu stomatologa (w kolejnym etapie możesz wybrać protetykę lub ortodoncję), a także na takich kierunkach jak: biotechnologia medyczna, dietetyka, techniki dentystyczne, zdrowie publiczne czy optometria i protetyka słuchu.

Jeśli zdecydujesz się na studia na wydziale farmaceutycznym, po ich zakończeniu czekają na Ciebie takie zawody związane z biologią jak: farmaceuta, kosmetolog, analityk medyczny, analityk kryminalistyczny lub sądowy, a także inżynier farmaceutyczny. Wybierając studia na wydziale nauk o zdrowiu, przygotujesz się do wykonywania zawodu elektrokardiologa, fizjoterapeuty, pielęgniarza, położnego, ratownika medycznego lub specjalisty terapii zajęciowej lub specjalisty zdrowia publicznego.

W zależności od wybranego kierunku studiów i specjalizacji w jego obrębie, miejsce pracy znajdziesz w formie własnej praktyki lekarskiej bądź stomatologicznej, publicznych i niepublicznych placówkach opieki zdrowotnej – klinikach uniwersyteckich (praca naukowa lub praktyka lekarska) bądź na oddziałach szpitalnych i w specjalistycznych poradniach przyszpitalnych, przychodniach, gabinetach fizjoterapeutycznych oraz w aptekach i firmach farmaceutycznych.

Zastanawiając się nad tym, jaka praca po biologii czeka na Ciebie oprócz zawodów związanych z opieką zdrowotną, warto rozważyć ofertę wydziałów biologii na wielu uniwersytetach w Polsce – oferują one szeroką gamę specjalności w ramach głównych kierunków studiów; w zależności od uczelni może to być biotechnologia, bioinformatyka, ochrona środowiska, biologia molekularna, mikrobiologia, antropologia i biologia człowieka, neurobiologia oraz nauczanie biologii i przyrody. Po ich ukończeniu możesz podjąć pracę jako: 

Po skończonych studiach magisterskich możesz zdecydować się na kontynuowanie nauki połączonej z pracą badawczą w szkole doktorskiej, po zakończeniu której możesz rozpocząć pracę naukową lub naukowo-dydaktyczną w wybranej przez siebie dziedzinie biologii. Ponadto miejscem Twojej pracy mogą być: 

• ośrodki hodowlane, ogrody zoologiczne i botaniczne, 
• laboratoria diagnostyczne i analityczne – zajmujące się szeroko rozumianymi badaniami, a także kontrolą i monitorowaniem badań klinicznych,
• publiczne i niepubliczne placówki opieki zdrowotnej oraz hospicja, 
• poradnie dietetyczne, gabinety odnowy biologicznej,
• placówki weterynaryjne,
• przedsiębiorstwa biomedyczne, farmaceutyczne, biotechnologiczne, inżynieryjne oraz bioinformatyczne,
• jednostki administracji publicznej – placówki ochrony przyrody, inspektoraty/departamenty zajmujące ochroną środowiska i ochroną zdrowia człowieka na szczeblu gminnym, powiatowym i wojewódzkim, a także powiatowe i wojewódzkie stacje sanitarno-epidemiologiczne,
• jednostki wymagające konsultingu – w tym ekspertyz środowiskowych w zakresie istniejących oraz planowanych inwestycji i ich oddziaływania na środowisko, a także ekspertyz antropologicznych materiału kostnego.

Jeśli interesują Cię zawody związane z biologią oraz szeroko pojętym wychowaniem, kształceniem, sferą psychologiczną oraz procesami poznawczymi człowieka, warto bliżej przyjrzeć się ofercie wydziałów pedagogicznych i psychologicznych na polskich uniwersytetach. Oferują one przygotowanie do takich zawodów, jak: 

Po skończonych studiach, Twoim miejscem pracy (w zależności od rodzaju wybranej uczelni i danego kierunku lub specjalności) mogą być:

• prywatna praktyka,
• domy dziecka, domy starców
• zakłady pracy – jako specjalista ds. personalnych, HR, dział marketingu, reklamy, PR,
• jednostki zatrudniające doradców politycznych,
• ośrodki interwencji kryzysowej, ośrodki pomocy społecznej,
• ośrodki odwykowe,
• placówki medyczne – szpitale (praca na oddziałach psychiatrycznych, onkologicznych, neurologicznych, pediatrycznych i innych, gdzie konieczne jest wsparcie psychologiczne pacjentów), przychodnie i poradnie zdrowia psychicznego (prowadzenie terapii indywidualnych, grupowych lub rodzinnych), a także hospicja (wsparcie psychologiczne dla pacjentów terminalnie chorych i ich rodzin),
• szkoły i przedszkola – praca jako pedagog lub psycholog szkolny (wspieranie uczniów z trudnościami w nauce, problemami emocjonalnymi, prowadzenie zajęć z zakresu profilaktyki),
• poradnie psychologiczno-pedagogiczne – diagnoza i terapia dzieci oraz młodzieży, a także doradztwo dla nauczycieli i rodziców,
• uczelnie wyższe – praca jako wykładowca lub prowadzenie badań naukowych w dziedzinie psychologii i pedagogiki.
• w sektorze prywatnym – prywatne gabinety psychologiczne lub terapii pedagogicznej (terapie indywidualne, par i rodzinnych oraz wsparcie pedagogiczno- psychoterapeutyczne dzieci w wieku szkolnym),
• w ramach konsultingu i coachingu – praca jako doradca w firmach, prowadzenie szkoleń z zakresu zarządzania stresem, rozwijania kompetencji miękkich czy też coaching personalny,
• organizacje pozarządowe (NGO) – fundacje i stowarzyszenia (wsparcie psychologiczne w ramach projektów społecznych, praca z osobami w kryzysie, ofiarami przemocy, uchodźcami itp.) lub centra interwencji kryzysowej (pomoc psychologiczna dla osób w sytuacjach kryzysowych, takich jak przemoc domowa, traumy),
• instytucje państwowe – ośrodki pomocy społecznej (wsparcie psychologiczne dla osób korzystających z pomocy społecznej), areszty i więzienia (praca z osobami osadzonymi, resocjalizacja), wojsko i służby mundurowe (praca jako psycholog wojskowy, wspieranie żołnierzy i funkcjonariuszy w trudnych sytuacjach służbowych),
• mediacje i sądownictwo – praca jako biegły sądowy (współpraca z sądami, przygotowywanie opinii psychologicznych w sprawach dotyczących zdrowia psychicznego, opieki nad dziećmi itp.) oraz mediacje rodzinne (praca jako mediator w konfliktach rodzinnych, rozwodowych),
• instytucje akademickie, jak i w firmy badawczo-rozwojowe prowadzące działania badawcze, których pracownicy zajmują się m.in. psychometrią, psychologią pracy czy badaniami nad efektywnością terapii.

Kolejnymi uczelniami przygotowującymi do pracy po maturze z biologii są uniwersytety przyrodnicze. W ich ofercie znajdziesz kierunki inżynieryjne zapewniające przygotowanie do pracy, w której w praktyce wykorzystasz swoją wiedzę z rozszerzonej biologii. Po studiach na tych uczelniach znajdziesz pracę w takich zawodach związanych z biologią jak: 

Po zakończeniu studiów na uczelniach tego typu, znajdziesz pracę w takich miejscach jak:

• pracownie projektowe,
• firmy zajmujące się urządzaniem i pielęgnacją terenów zieleni,
• urzędy miast i gmin przy opracowaniu planów zagospodarowania terenów oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
• jednostki związane z ochroną i kształtowaniem środowiska, konserwacją i rewaloryzacją zabytkowych założeń ogrodowych,
• ogrody botaniczne i dendrologiczne,
• jednostki naukowo-badawcze,
• laboratoria badawcze lub diagnostyczne,
• parki krajobrazowe i parki narodowe,
• przedsiębiorstwa o profilu biologicznym, farmaceutycznym i biotechnologicznym,
• zakłady hodowli zwierząt i roślin,
• instytucje administracji centralnej i lokalnej,
• organizacje pozarządowe,
• redakcje czasopism naukowych i popularnonaukowych,
• instytucje naukowe zajmujące się badaniami z zakresu diagnostyki medycznej i biotechnologii przemysłowej,
• placówki ochrony zdrowia oraz przedsiębiorstwa farmaceutyczne wykorzystujące techniki biotechnologiczne,
• jednostki żywienia zbiorowego,
• domy opieki społecznej,
• poradnie dietetyczne i firmy cateringowe,
• jednostki zajmujące się edukacją żywieniową i upowszechnianiem wiedzy o żywności i żywieniu,
• instytucje zdrowia publicznego,
• stanowiska związane z projektowaniem instalacji OZE, zarządzaniem instalacjami wykorzystującymi odnawialne źródła energii, uprawą roślin energetycznych oraz produkcją paliw z biomasy,
• jednostki administracji państwowej i samorządowej zajmujące się ochroną środowiska oraz planowaniem przestrzennym (departamenty ds. gospodarki gruntami oraz promocją i rozwojem regionalnym),
• pracownie planistyczne i urbanistyczne oraz biura projektowe,
• agencje nieruchomości (rzeczoznawca majątkowy, pośrednik w obrocie nieruchomości),
• firmy konsultingowe, eksperckie i doradcze,
• jednostki administracji Lasów Państwowych,
• parki narodowe i krajobrazowe,
• administracja Dyrekcji Ochrony Środowiska,
• firmy związane z leśnictwem, w tym w zakłady usług leśnych, biura urządzania lasu,
• biura urządzania lasu, biura projektów przyrodniczych,
• wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska,
• Inspekcja Ochrony Środowiska,
• instytucje finansujące działania związane z ochroną środowiska,
• firmy związane z urządzaniem i pielęgnacją terenów zieleni,
• szkółki roślin ozdobnych i sadowniczych,
• firmy związane z produkcja i dystrybucją nasion,
• giełdy i centra ogrodnicze,
• gospodarstwa rolne,
• koncerny fitofarmaceutyczne,
• koncerny nawozowe,
• firmy z branży produkcji materiału siewnego i hodowli roślin,
• dystrybutorzy środków ochrony roślin, nawozów i materiału siewnego,
• gminne i wojewódzkie ośrodki doradztwa rolniczego,
• przedsiębiorstwa przemysłu drzewnego, meblarskiego i papierniczego,
• przedsiębiorstwa zajmujące się wytwarzaniem i eksploatacją maszyn i narzędzi do obróbki drewna i tworzyw drzewnych,
• jednostki projektowe, konstrukcyjne i technologiczne,
• jednostki akredytacyjne i atestacyjne,
• jednostki badawcze i konsultingowe związane z obróbką i przetwórstwem drewna i tworzyw drzewnych oraz technologią mebli i wyrobów z drewna,
• jednostki zajmujące się ekonomiką drzewnictwa, logistyką i organizacją procesów produkcyjnych i procesów pracy,
• jednostki handlowe zajmujące się obrotem tworzywami drzewnymi,
• zakłady zajmujące się przetwórstwem, kontrolą i dystrybucją żywności,
• jednostki zajmujące się doradztwem z zakresu produkcji żywności i dodatków do żywności,
• laboratoria analityczne, mikrobiologiczne i kontroli jakości produktów spożywczych,
• firmy zajmujące się projektowaniem i wdrażaniem nowych produktów,
• zakłady żywienia zbiorowego,
• wytwórnie pasz,
• jednostki nadzoru hodowlanego,
• służby inseminacyjne,
• przedsiębiorstwa zajmujące się obrotem zwierząt oraz surowcami i produktami pochodzenia zwierzęcego,
• własna działalności gospodarcza w zakresie projektowania, budowy i pielęgnowania obiektów architektury krajobrazu wraz z ich otoczeniem.

Na większości politechnik w Polsce kierunki studiów technicznych nie wymagają matury z biologii. Politechniki zazwyczaj kładą nacisk na przedmioty ścisłe, takie jak matematyka, fizyka czy chemia. Jednak istnieją pewne wyjątki, szczególnie na kierunkach związanych z inżynierią biomedyczną lub technologią ochrony środowiska, na których matura z rozszerzonej biologii może być przydatna. Do inżynieryjnych zawodów związanych z biologią, do których przygotowują studia politechniczne, należą: 

W przypadku studiów na politechnice warto sprawdzić dokładne wymagania rekrutacyjne na stronie internetowej wybranej politechniki, ponieważ mogą się one różnić w zależności od uczelni i konkretnego kierunku.

Po ukończeniu studiów pracę znajdziesz w:

• szpitalach i klinikach,
• firmach produkujących sprzęt medyczny,
• przemyśle farmaceutycznym i biotechnologicznym,
• ośrodkach badawczych oraz instytutach naukowych,
• firmach IT i oprogramowania medycznego,
• agencjach regulacyjnych i organach certyfikujących,
• firmach doradczych i konsultingowych
• sektorze ubezpieczeń zdrowotnych (ocena technologii medycznych, analiza kosztów i efektywności nowych urządzeń i terapii w kontekście ubezpieczeń zdrowotnych),
• własnej działalności gospodarczej (tworzenie własnych innowacyjnych produktów medycznych lub rozwiązań technologicznych, a także świadczenie usług doradczych/projektowych dla firm z sektora medycznego).

Ten rodzaj uniwersytetów przygotowuje do szerokiej gamy zawodów związanych bezpośrednio i pośrednio z organizacją i zarządzaniem fizyczną aktywnością człowieka – zarówno sportem (wyczynowym oraz rekreacyjnym), wypoczynkiem i turystyką, jak i tańcem. W zależności od wybranego kierunku, po ukończeniu studiów możesz pracować jako: 

Po zakończeniu jednego z kierunków studiów na uczelniach związanych z wychowaniem fizycznym, pracę po biologii znajdziesz w:

• szkołach i placówkach edukacyjnych – jako nauczyciel wychowania fizycznego w szkołach każdego poziomu lub trener w szkołach sportowych lub klasach o profilu sportowym,
• klubach i ośrodkach sportowych – jako trener, instruktor, manager lub koordynator,
• placówkach rehabilitacyjno-fizjoterapeutycznych,
• instytucjach zajmujących się rekreacją i turystyką – jako instruktor lub organizator zajęć rekreacyjnych, wycieczek, obozów sportowych lub pracownik ośrodków turystycznych i parków rozrywki,
• administracji sportowa – w instytucjach zarządzających sportem na poziomie lokalnym, regionalnym lub krajowym (np. w urzędach miejskich, związkach sportowych), a także w organizacjach pozarządowych zajmujących się promowaniem sportu i aktywności fizycznej,
• siłach zbrojnych, policji i straży pożarnej – jako instruktor wychowania fizycznego,
• promocji zdrowia i wellness – jako konsultant ds. zdrowego stylu życia, dietetyki, promocji zdrowia lub specjalista od wellness w centrach SPA oraz hotelach,
• mediach i marketingu sportowym – jako dziennikarz sportowy, komentator, redaktor, a także jako pracownik agencji marketingowych zajmujących się promocją wydarzeń sportowych.

Absolwent AWF może również zdecydować się na kontynuację kariery naukowej i pracować jako wykładowca akademicki lub badacz w dziedzinie nauk o sporcie.

Jeśli marzy Ci się praca po biologii związana z morzem, niektóre kierunki na uczelniach morskich oferują studia przygotowujące do tego typu zawodów związanych z biologią morza. Do zawodów takich należy: 

Miejsca/sektory pracy dla osób wykonujących zawody związane z biologią morza to:

• laboratoria i instytucje naukowe,
• rybołówstwo,
• administracja państwowa – urzędy kontroli i kształtowania środowiska morskiego.

Do najdynamiczniej rozwijających się zawodów związanych z biologią należą te związane z bioinformatyką. Postęp w technologii sekwencjonowania DNA, genomiki (wiedzy o genomach), proteomiki (dział biologii zajmujący się ogółem białek i ich współzależności funkcjonalnych w organizmach) oraz analizy dużych zbiorów danych biologicznych spowodował, że bioinformatycy odgrywają obecnie kluczową rolę w analizie i interpretacji ogromnych ilości danych biologicznych. 

Jest to niewątpliwie pokłosiem tego, że najwięcej nagród Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny otrzymali naukowcy zajmujący się genetyką i biologią molekularną – stworzyli zarówno solidne podwaliny teoretyczne, jak również wykształcili wielu specjalistów, co pozwoliło na tak intensywny rozwój biologii właśnie w tym kierunku.

Owocem tak intensywnego rozwoju obu wspomnianych dziedzin biologii – dzięki coraz szerszemu zastosowaniu technologii biotechnologicznych (biotechnolodzy są również coraz pilniej poszukiwaną grupą pracowników) oraz lepszej dostępności do danych genomowych i ich coraz skuteczniejszej analizie – jest to, że na popularności zyskują zawody związane z genomiką i medycyną spersonalizowaną. Umożliwiają one indywidualne podejście lekarza do leczenia pacjentów i polepszają dopasowanie terapiii do konkretnego genomu pacjenta.

Ze względu na postępujące zmiany klimatyczne oraz degradację środowiska naturalnego, skutkującą pilną potrzebą ochrony bioróżnorodności, wzrasta w ostatnich latach zapotrzebowanie na specjalistów w dziedzinie ekologii i ochrony środowiska.

Do najnowszych i równie silnie rozwijających się dziedzin związanych z biologią należy biologia syntetyczna – łączy ona biologię z inżynierią, pozwalając na projektowanie i budowanie syntetycznych organizmów mogących znaleźć zastosowanie w medycynie do produkcji leków, w przemyśle do produkcji biopaliw, a także w ochronie środowiska np. w rozkładzie odpadów.

By móc liczyć na zatrudnienie w wyżej wymienionych dziedzinach, przynajmniej część studiów (lub chociaż staże studenckie bądź odbywające się po magisterium) dobrze jest odbyć na uczelniach zagranicznych, ponieważ mają one większą renomę na rynku oraz solidne przygotowanie merytoryczne z jednoczesnym kształceniem języka angielskiego. Większość liczących się na rynku koncernów biotechnologicznych i biomedycznych, a także kluczowe dla tych dziedzin jednostki naukowe operują właśnie tym językiem. Drugim liczącym się językiem w naukach biologicznych może stać się również język chiński, jednak z uwagi na obecną sytuację geopolityczną na świecie, zarówno współpraca naukowa, jak i w dziedzinie przemysłu oraz medycyny jest mocno ograniczona.

Z drugiej strony istnieją również zawody związane z biologią, które najbardziej tracą obecnie na popularności. Chociaż obecnie trudno o szczegółowe statystyki pokazujące skalę zaniku poszczególnych zawodów biologicznych, ponieważ wiele z nich ewoluuje i przekształca się, zamiast całkowicie zanikać. Wykorzystywane w tradycyjnych zawodach umiejętności biologiczne nadal są poszukiwane w formie przekształconej lub jako część kompetencji multidyscyplinarnych zespołów naukowych. Jednakże pewne trendy rynkowe i raporty dotyczące zatrudnienia oraz analizy prognoz dotyczących przyszłości rynku pracy dają pewien wgląd w to zjawisko. Oto kilka przykładów i dostępne statystyki:

• Laboranci i technicy laboratoryjni – zawód laboranta w klasycznej analizie chemicznej i biologicznej zmniejsza się w wyniku automatyzacji i cyfryzacji pracy laboratoryjnej. Według danych Bureau of Labor Statistics (BLS) w USA wzrost zatrudnienia laborantów w laboratoriach analitycznych między 2020 a 2030 rokiem jest prognozowany na jedynie 2%, co jest znacznie poniżej średniej dla innych zawodów związanych z opieką zdrowotną i naukami przyrodniczymi, gdzie średnia wynosi około 8% rocznie.
• Pracownicy terenowi zajmujący się zbieraniem próbek biologicznych – badania terenowe są coraz częściej wykonywane przy użyciu dronów, zautomatyzowanych stacji badawczych i zdalnych sensorów. Według raportów LinkedIn i McKinsey zapotrzebowanie na badaczy terenowych spada o około 3–5% rocznie, szczególnie w rozwiniętych krajach, gdzie technologia zastępuje ręczne pobieranie próbek.
• Klasyczni taksonomowie i systematycy – liczba stanowisk w klasycznej taksonomii spada na rzecz specjalistów od bioinformatyki i genetyki molekularnej. Royal Society of Biology w Wielkiej Brytanii wskazuje, że liczba prac dla klasycznych taksonomów zmniejszyła się o około 25% w ostatniej dekadzie, głównie z powodu zastąpienia metodami genetycznymi i bioinformatycznymi.
• Ekologia terenowa i badania fauny i flory – użycie dronów i technologii zdalnych zmniejsza zapotrzebowanie na tradycyjnych ekologów terenowych. Według raportu European Centre for the Development of Vocational Training (CEDEFOP) w Europie przewidywany wzrost zatrudnienia w zawodach związanych z ekologią wynosi około 2% do 2030 roku, ale większość nowo powstałych stanowisk wymaga specjalizacji w technologii i analizach danych.
• Mikrobiolog w przemyśle spożywczym i chemicznym – tradycyjne stanowiska mikrobiologów w przemyśle spożywczym i chemicznym zanikają na rzecz automatyzacji i zaawansowanych metod monitorowania procesów produkcji. Według raportu BLS, wzrost liczby miejsc pracy dla mikrobiologów jest prognozowany na 5% w okresie 2020–2030, jednak większość z nich jest skierowana do sektora badań nad biotechnologią i farmaceutykami, a nie do przemysłu spożywczego.

Jednym z najrzadziej wykonywanych na świecie zawodów związanych z biologią jest zawód astrobiologa. Astrobiologia to dziedzina nauki badająca możliwość istnienia życia poza Ziemią oraz warunki, jakie musiałyby zaistnieć, aby życie mogło przetrwać w kosmosie. Astrobiolodzy łączą wiedzę z zakresu biologii, chemii, geologii, astronomii i planetologii, co wymaga wysokiej specjalizacji i dostępu do zaawansowanej infrastruktury badawczej.

Ze względu na ogromne koszty badań kosmicznych i ograniczoną liczbę agencji zajmujących się eksploracją kosmosu, astrobiologia jest niszową specjalizacją. Większość astrobiologów pracuje w agencjach takich jak NASA, ESA lub w wyspecjalizowanych ośrodkach akademickich i badawczych.

Innym przykładem rzadkiego zawodu w biologii jest taksonom zajmujący się ekstremofilami (organizmami żyjącymi w ekstremalnych środowiskach, takich jak wulkany, lodowce czy dna oceaniczne). Tego typu specjaliści mają wyjątkowe umiejętności i doświadczenie w identyfikacji i klasyfikacji tych trudnych do zbadania organizmów.

W Polsce istnieje kilka zawodów związanych z biologią, które są dobrze płatne, choć wysokość wynagrodzenia może zależeć od wielu czynników, takich jak doświadczenie, wykształcenie, lokalizacja miejsca pracy, a także specyfika pracy. Zarobki lekarzy są z tego powodu najbardziej zróżnicowane wśród wszystkich zawodów związanych z biologią, w zależności od formy zatrudnienia (umowa o pracę lub kontrakt), rodzaju posiadanej specjalizacji, miejsca pracy (szpital lub prywatne gabinety, kliniki). Lekarze rezydenci (podczas szkolenia specjalizacyjnego) pracują w szpitalach na umowie o pracę, w ramach której bez dyżurów zarabiają miesięcznie średnio od około 6 750–8 500 PLN brutto, jednak do tej sumy nierzadko dodaje się połowę powyższej kwoty za kilka dyżurów w miesiącu. Z kolei lekarze specjaliści pracujący w szpitalach zarabiają miesięcznie średnio od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy złotych brutto, zależnie od wykonywanej specjalizacji i sposobu rozliczania ze szpitalem (umowa o pracę lub kontrakt – czyli umowa cywilnoprawna). Wynagrodzenie specjalistów pracujących w szpitalach na kontrakcie może być wyliczane procentowo od kwoty procedury, którą wykonuje lekarz, np. zabiegu chirurgicznego opłacanego przez NFZ. W rzeczywistości większość lekarzy w Polsce łączy pracę w szpitalu z pracą w placówkach prywatnych. Tam lekarze mogą liczyć na stawki godzinowe zaczynające się od 150-200 zł za godzinę do kilkuset złotych za godzinę – wiele zależy tu od specjalizacji i lokalnych warunków danej placówki (m.in. lokalizacja i wielkość placówki, a także pakiet oferowanych usług medycznych).

Na pierwszym miejscu najlepiej płatnych nielekarskich zawodów związanych z biologią w Polsce plasuje się obecnie zawód eksperta ds. monitorowania badań klinicznych – osoby zajmujące się nadzorowaniem i koordynowaniem badań klinicznych, szczególnie w firmach farmaceutycznych, mogą liczyć na średnie zarobki w wysokości 13 000–20 000 PLN brutto na miesiąc. Trochę mniej zarabiają w Polsce bioinformatycy – pensja specjalisty łączącego wiedzę z zakresu biologii i informatyki, pracującego nad analizą danych biologicznych i genetycznych, wynosi obecnie między 10 000 a 20 000 PLN brutto miesięcznie. Na zbliżonym poziomie (od 12 000 do 16 000 PLN brutto miesięcznie) kształtują się zarobki wysoko wykwalifikowanych pracowników naukowych z tytułem profesora lub doktora habilitowanego prowadzących badania w prestiżowych instytucjach lub uczestniczących w międzynarodowych projektach badawczych.

Kolejnym dobrze płatnym w Polsce zawodem jest farmaceuta-badacz w przemyśle farmaceutycznym – osoby prowadzące badania kliniczne przy opracowywaniu nowych leków i nadzorze nad ich produkcją, pracując w międzynarodowych firmach farmaceutycznych zarabiają średnio 8 000–16 000 PLN brutto miesięcznie.

Podobne wynagrodzenia (średnio 8 000–15 000 PLN brutto miesięcznie) otrzymują specjaliści ds. biotechnologii – biotechnolodzy, zwłaszcza ci zajmujący się badaniami nad nowymi produktami oraz technologiami i ich rozwojem w sektorze farmaceutycznym. Również lekarze weterynarii specjalizujący się w leczeniu egzotycznych zwierząt, chirurgii czy dermatologii weterynaryjnej mogą liczyć na średnie zarobki w wysokości 7 000–15 000 PLN brutto miesięcznie (szczególnie pracując w prywatnych klinikach lub prowadząc własną praktykę).

Listę dobrze w Polsce płatnych zawodów związanych z biologią zamykają specjaliści ds. ochrony środowiska – osoby zajmujące się oceną wpływu na środowisko, zarządzaniem zasobami naturalnymi i doradztwem ekologicznym, szczególnie w sektorze prywatnym lub międzynarodowych organizacjach, mogą osiągnąć zarobki w wysokości 7 000–13 000 PLN brutto miesięcznie.

Należy jednak pamiętać, że wynagrodzenie w Polsce w wielu zawodach związanych z biologią może być niższe niż w krajach zachodnich, ale rośnie wraz z rozwojem tych branż i rosnącym zapotrzebowaniem na wysoko wykwalifikowanych specjalistów. Warto z tego powodu pamiętać, że po rozszerzonej biologii łatwiej jest znaleźć atrakcyjną i dobrze płatną pracę, jeśli zna się bardzo dobrze przynajmniej jeden język obcy.

Wybór biologii na maturze otwiera szerokie możliwości dalszej edukacji i kariery zawodowej w wielu różnych branżach. Absolwenci mogą kontynuować naukę na kierunkach medycznych, biologicznych, przyrodniczych, pedagogicznych oraz technicznych, co umożliwia zdobycie kwalifikacji do pracy w zawodach związanych z ochroną zdrowia, badaniami naukowymi, ochroną środowiska, edukacją czy nowoczesnymi technologiami. Popularne zawody po biologii to m.in. lekarze, stomatolodzy, farmaceuci, biotechnolodzy, biologowie molekularni, specjaliści ds. ochrony środowiska, nauczyciele, genetycy, a także bioinformatycy.

Po studiach można znaleźć zatrudnienie zarówno w sektorze publicznym, np. w szpitalach, szkołach, laboratoriach, instytutach badawczych, jak i w sektorze prywatnym, w firmach farmaceutycznych, biotechnologicznych, konsultingowych, a także prowadząc własną działalność. Do najlepiej opłacanych zawodów należą: biotechnolog, farmaceuta, bioinformatyk, lekarz weterynarii ze specjalizacją oraz ekspert ds. monitorowania badań klinicznych. Wynagrodzenia w tych profesjach mogą wynosić od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych miesięcznie, w zależności od wykształcenia, doświadczenia i miejsca pracy. Dobra znajomość języków obcych zwiększa szanse na znalezienie atrakcyjnej oferty pracy na rynku międzynarodowym.

Warto dokonać świadomego wyboru ścieżki zawodowej, opierając się na własnych zainteresowaniach, mocnych stronach i predyspozycjach. Należy jednak pamiętać, że są to profesje, które w większości wymagają ciągłego doskonalenia się, ze względu na dość dynamiczny rozwój branży. Postęp naukowy, a zwłaszcza rozwój nowych technologii, sprawiają, że podnoszenie własnych kwalifikacji i umiejętności jest istotne dla utrzymania odpowiedniej pozycji na dynamicznie zmieniającym się rynku pracy. Pojawiające się coraz częściej nowe zastosowania rozwiązań technologicznych w różnorodnych dziedzinach nauki i aktywności człowieka wymagają od pracowników rozszerzania swoich kompetencji i łączenia wiedzy z różnych dyscyplin naukowych.